Ο Βλαντιμίρ Πούτιν συναντά μέλη της Λέσχης Συζήτησης Valdai. Απομαγνητοφώνηση της Ολομέλειας της 18ης Ετήσιας Συνέλευσης που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2021. Ο Ρώσος πρόεδρος μίλησε κατά της παγκοσμιοποίησης κι αρνήθηκε για την χώρα του την ανατροπή της φυσιολογικής υπόστασης του ανθρώπου.
Κυρίες και κύριοι,
Αρχικά, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που ήρθατε στη Ρωσία και λάβατε μέρος στις εκδηλώσεις του Valdai Club.
Όπως πάντα, κατά τη διάρκεια αυτών των συναντήσεων θίγετε πιεστικά ζητήματα και διεξάγετε ολοκληρωμένες συζητήσεις για αυτά τα θέματα που, χωρίς υπερβολές, έχουν σημασία για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Για άλλη μια φορά, το βασικό θέμα του φόρουμ τέθηκε με ξεκάθαρο, θα έλεγα μάλιστα, κενό τρόπο: Παγκόσμια ανακίνηση στον 21ο αιώνα : Το άτομο, οι αξίες και το κράτος.
Πράγματι, ζούμε σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών. Αν μου επιτρέπεται, κατά παράδοση, θα καταθέσω τις απόψεις μου σχετικά με την ημερήσια διάταξη που καταλήξατε.
Γενικά, αυτή η φράση, «να ζεις σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών», μπορεί να φαίνεται τετριμμένη αφού τη χρησιμοποιούμε τόσο συχνά. Επίσης, αυτή η εποχή των αλλαγών ξεκίνησε εδώ και πολύ καιρό και οι αλλαγές έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητας. Ως εκ τούτου, το ερώτημα: αξίζει να εστιάσουμε; Συμφωνώ με αυτούς που συνέταξαν την ημερήσια διάταξη για αυτές τις συναντήσεις. φυσικά και είναι.
Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλοί άνθρωποι έχουν αναφέρει μια κινέζικη παροιμία. Ο κινεζικός λαός είναι σοφός και έχει πολλούς στοχαστές και πολύτιμες σκέψεις που μπορούμε ακόμα να χρησιμοποιήσουμε σήμερα. Ένας από αυτούς, όπως ίσως γνωρίζετε, λέει, «Ο Θεός να φυλάξει τη ζωή σε μια εποχή αλλαγής». Αλλά ζούμε ήδη σε αυτό, είτε μας αρέσει είτε όχι, και αυτές οι αλλαγές γίνονται βαθύτερες και πιο θεμελιώδεις. Αλλά ας εξετάσουμε μια άλλη κινεζική σοφία: η λέξη «κρίση» αποτελείται από δύο ιερογλυφικά – πιθανώς υπάρχουν εκπρόσωποι της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στο κοινό και θα με διορθώσουν αν το κάνω λάθος – αλλά, δύο ιερογλυφικά, «κίνδυνος » και «ευκαιρία». Και όπως λέμε εδώ στη Ρωσία, «καταπολεμήστε τις δυσκολίες με το μυαλό σας και καταπολεμήστε τους κινδύνους με την εμπειρία σας».
Φυσικά, πρέπει να έχουμε επίγνωση του κινδύνου και να είμαστε έτοιμοι να τον αντιμετωπίσουμε, και όχι μόνο μία απειλή αλλά πολλές διαφορετικές απειλές που μπορεί να προκύψουν σε αυτήν την εποχή των αλλαγών. Ωστόσο, δεν είναι λιγότερο σημαντικό να υπενθυμίσουμε μια δεύτερη συνιστώσα της κρίσης – ευκαιρίες που δεν πρέπει να χαθούν, πολύ περισσότερο αφού η κρίση που αντιμετωπίζουμε είναι εννοιολογική και μάλιστα σχετίζεται με τον πολιτισμό. Πρόκειται ουσιαστικά για μια κρίση προσεγγίσεων και αρχών που καθορίζουν την ίδια την ύπαρξη των ανθρώπων στη Γη, αλλά θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να τις αναθεωρήσουμε σοβαρά. Το ερώτημα είναι πού να κινηθείτε, τι να εγκαταλείψετε, τι να αναθεωρήσετε ή να προσαρμόσετε. Λέγοντας αυτό, είμαι πεπεισμένος ότι είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε για πραγματικές αξίες, τηρώντας τις με κάθε τρόπο.
Η ανθρωπότητα εισήλθε σε μια νέα εποχή πριν από περίπου τρεις δεκαετίες, όταν δημιουργήθηκαν οι βασικές προϋποθέσεις για τον τερματισμό της στρατιωτικοπολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Είμαι βέβαιος ότι έχετε μιλήσει πολύ για αυτό σε αυτήν τη λέσχη συζήτησης. Το μίλησε και ο Υπουργός Εξωτερικών μας, ωστόσο θα ήθελα να επαναλάβω αρκετά πράγματα.
Εκείνη την εποχή ξεκίνησε μια αναζήτηση για μια νέα ισορροπία, βιώσιμες σχέσεις στους κοινωνικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς και στρατιωτικούς τομείς και υποστήριξη για το παγκόσμιο σύστημα. Ψάχναμε για αυτή τη στήριξη, αλλά πρέπει να πούμε ότι δεν τη βρήκαμε, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Εν τω μεταξύ, όσοι ένιωθαν νικητές μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου (το έχουμε μιλήσει επίσης πολλές φορές) και νόμιζαν ότι ανέβηκαν στον Όλυμπο, σύντομα ανακάλυψαν ότι το έδαφος έπεφτε κάτω ακόμα και εκεί, και αυτή τη φορά ήταν η σειρά τους , και κανείς δεν μπορούσε να «σταματήσει αυτή τη φευγαλέα στιγμή» όσο δίκαιη κι αν φαινόταν.
Γενικά, πρέπει να φαινόταν ότι προσαρμοστήκαμε σε αυτή τη συνεχή αστάθεια, το απρόβλεπτο και τη μόνιμη κατάσταση μετάβασης, αλλά ούτε αυτό συνέβη.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι ο μετασχηματισμός που βλέπουμε και στον οποίο συμμετέχουμε είναι διαφορετικού διαμετρήματος από τις αλλαγές που συνέβησαν επανειλημμένα στην ανθρώπινη ιστορία, τουλάχιστον από αυτές που γνωρίζουμε. Αυτό δεν είναι απλώς μια αλλαγή στην ισορροπία των δυνάμεων ή επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις, αν και συμβαίνουν και τα δύο. Σήμερα, αντιμετωπίζουμε συστημικές αλλαγές προς όλες τις κατευθύνσεις – από την ολοένα και πιο περίπλοκη γεωφυσική κατάσταση του πλανήτη μας έως μια πιο παράδοξη ερμηνεία του τι είναι ένας άνθρωπος και ποιοι είναι οι λόγοι της ύπαρξής του.
Ας κοιτάξουμε γύρω μας. Και θα το ξαναπώ: θα επιτρέψω στον εαυτό μου να εκφράσει μερικές σκέψεις στις οποίες υπογράφω.
Πρώτον, η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική υποβάθμιση είναι τόσο προφανείς που ακόμη και οι πιο απρόσεκτοι άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να τις απορρίψουν. Μπορεί κανείς να συνεχίσει να συμμετέχει σε επιστημονικές συζητήσεις σχετικά με τους μηχανισμούς πίσω από τις συνεχιζόμενες διαδικασίες, αλλά είναι αδύνατο να αρνηθεί κανείς ότι αυτές οι διαδικασίες επιδεινώνονται και κάτι πρέπει να γίνει. Φυσικές καταστροφές όπως ξηρασίες, πλημμύρες, τυφώνες και τσουνάμι έχουν γίνει σχεδόν το νέο φυσιολογικό και τις συνηθίζουμε. Αρκεί να θυμηθούμε τις καταστροφικές, τραγικές πλημμύρες στην Ευρώπη το περασμένο καλοκαίρι, τις πυρκαγιές στη Σιβηρία – υπάρχουν πολλά παραδείγματα. Όχι μόνο στη Σιβηρία – οι γείτονές μας στην Τουρκία έχουν επίσης πυρκαγιές, και οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα μέρη στην αμερικανική ήπειρο. Μερικές φορές φαίνεται ότι οποιαδήποτε γεωπολιτική, επιστημονική και τεχνική,
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει γίνει άλλη μια υπενθύμιση του πόσο εύθραυστη είναι η κοινότητά μας, πόσο ευάλωτη είναι και το πιο σημαντικό καθήκον μας είναι να εξασφαλίσουμε στην ανθρωπότητα μια ασφαλή ύπαρξη και ανθεκτικότητα. Για να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας ενόψει των κατακλυσμών, πρέπει οπωσδήποτε να ξανασκεφτούμε πώς συνεχίζουμε τη ζωή μας, πώς διαχειριζόμαστε τα νοικοκυριά μας, πώς αναπτύσσονται οι πόλεις ή πώς πρέπει να αναπτυχθούν. Πρέπει να επανεξετάσουμε τις προτεραιότητες οικονομικής ανάπτυξης ολόκληρων κρατών. Επαναλαμβάνω, η ασφάλεια είναι μια από τις κύριες επιταγές μας, σε κάθε περίπτωση έχει γίνει φανερό τώρα, και όποιος προσπαθήσει να το αρνηθεί θα πρέπει αργότερα να εξηγήσει γιατί έκαναν λάθος και γιατί ήταν απροετοίμαστοι για τις κρίσεις και τους σοκ που αντιμετωπίζουν ολόκληρα έθνη .
Δεύτερος. Τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα έχουν επιδεινωθεί σε σημείο που, στο παρελθόν, θα προκαλούσαν παγκόσμιες κρίσεις, όπως παγκόσμιους πολέμους ή αιματηρούς κοινωνικούς κατακλυσμούς. Όλοι λένε ότι το σημερινό μοντέλο του καπιταλισμού που βασίζεται στην κοινωνική δομή στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών, έχει κάνει την πορεία του και δεν προσφέρει πλέον λύση σε ένα πλήθος ολοένα και πιο μπερδεμένων διαφορών.
Παντού, ακόμη και στις πλουσιότερες χώρες και περιοχές, η άνιση κατανομή του υλικού πλούτου έχει επιδεινώσει την ανισότητα, κυρίως, την ανισότητα ευκαιριών τόσο εντός των επιμέρους κοινωνιών όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ανέφερα αυτήν την τρομερή πρόκληση στις παρατηρήσεις μου στο Φόρουμ του Νταβός νωρίτερα φέτος. Χωρίς αμφιβολία, αυτά τα προβλήματα μας απειλούν με μεγάλες και βαθιές κοινωνικές διαιρέσεις.
Επιπλέον, ορισμένες χώρες, ακόμη και ολόκληρες περιοχές πλήττονται τακτικά από επισιτιστικές κρίσεις. Μάλλον θα το συζητήσουμε αργότερα, αλλά υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι αυτή η κρίση θα επιδεινωθεί στο εγγύς μέλλον και μπορεί να φτάσει σε ακραίες μορφές. Υπάρχουν επίσης ελλείψεις σε νερό και ρεύμα (πιθανότατα θα το καλύψουμε και σήμερα), για να μην αναφέρουμε τη φτώχεια, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας ή την έλλειψη επαρκούς υγειονομικής περίθαλψης.
Οι χώρες που υστερούν το γνωρίζουν πλήρως αυτό και χάνουν την πίστη τους στις προοπτικές να φτάσουν ποτέ τους ηγέτες. Η απογοήτευση υποκινεί την επιθετικότητα και ωθεί τους ανθρώπους να ενταχθούν στις τάξεις των εξτρεμιστών. Οι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες έχουν μια αυξανόμενη αίσθηση ανεκπλήρωτων και αποτυχημένων προσδοκιών και την έλλειψη ευκαιριών όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και για τα παιδιά τους. Αυτό είναι που τους κάνει να αναζητούν καλύτερες ζωές και έχει ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη μετανάστευση, η οποία, με τη σειρά της, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για κοινωνική δυσαρέσκεια σε πιο ευημερούσες χώρες. Δεν χρειάζεται να σου εξηγήσω τίποτα, αφού μπορείς να δεις τα πάντα με τα μάτια σου και μάλλον είσαι έμπειρος σε αυτά τα θέματα ακόμα καλύτερα από εμένα.
Όπως σημείωσα προηγουμένως, οι ευημερούσες ηγετικές δυνάμεις έχουν άλλα πιεστικά κοινωνικά προβλήματα, προκλήσεις και κινδύνους σε άφθονη προσφορά, και πολλές από αυτές δεν ενδιαφέρονται πλέον να πολεμήσουν για επιρροή αφού, όπως λένε, έχουν ήδη αρκετά στα πιάτα τους. Το γεγονός ότι η κοινωνία και οι νέοι σε πολλές χώρες αντέδρασαν υπερβολικά με σκληρό και μάλιστα επιθετικό τρόπο στα μέτρα για την καταπολέμηση του κορωνοϊού έδειξε –και θέλω να το τονίσω αυτό, ελπίζω ότι κάποιος το έχει ήδη αναφέρει πριν από εμένα σε άλλους χώρους – έτσι, εγώ σκεφτείτε ότι αυτή η αντίδραση έδειξε ότι η πανδημία ήταν απλώς ένα πρόσχημα: οι αιτίες για τον κοινωνικό εκνευρισμό και την απογοήτευση είναι πολύ βαθύτερες.
Έχω ένα άλλο σημαντικό σημείο να επισημάνω. Η πανδημία, η οποία, θεωρητικά, υποτίθεται ότι θα συσπειρώσει τον λαό στον αγώνα ενάντια σε αυτή τη μαζική κοινή απειλή, έχει γίνει αντιθέτως παράγοντας διαίρεσης παρά ενοποίησης. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό, αλλά ένας από τους κυριότερους είναι ότι άρχισαν να αναζητούν λύσεις σε προβλήματα μεταξύ των συνηθισμένων προσεγγίσεων – μια ποικιλία από αυτές, αλλά ακόμα οι παλιές, αλλά απλώς δεν λειτουργούν. Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, δουλεύουν, αλλά συχνά και παραδόξως επιδεινώνουν την υπάρχουσα κατάσταση.
Παρεμπιπτόντως, η Ρωσία έχει επανειλημμένα ζητήσει, και θα το επαναλάβω, να σταματήσουν αυτές οι ανάρμοστες φιλοδοξίες και να συνεργαστούμε. Μάλλον θα μιλήσουμε για αυτό αργότερα, αλλά είναι ξεκάθαρο τι έχω στο μυαλό μου. Μιλάμε για την ανάγκη αντιμετώπισης της μόλυνσης από τον κορωνοϊό από κοινού. Αλλά τίποτα δεν αλλάζει. όλα παραμένουν ίδια παρά τους ανθρωπιστικούς λόγους. Δεν αναφέρομαι στη Ρωσία τώρα, ας αφήσουμε τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας προς το παρόν. Εννοώ τις κυρώσεις που παραμένουν σε ισχύ εναντίον εκείνων των κρατών που χρειάζονται πολύ διεθνή βοήθεια. Πού είναι τα ανθρωπιστικά θεμέλια της δυτικής πολιτικής σκέψης; Φαίνεται ότι δεν υπάρχει τίποτα εκεί, απλώς άσκοπες κουβέντες. Καταλαβαίνεις? Αυτό φαίνεται να είναι στην επιφάνεια.
Επιπλέον, η τεχνολογική επανάσταση, τα εντυπωσιακά επιτεύγματα στην τεχνητή νοημοσύνη, την ηλεκτρονική, τις επικοινωνίες, τη γενετική, τη βιομηχανική και την ιατρική ανοίγουν τεράστιες ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα, σε πρακτικούς όρους, εγείρουν φιλοσοφικά, ηθικά και πνευματικά ερωτήματα που ήταν μέχρι πρόσφατα αποκλειστικός τομέας συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας. Τι θα συμβεί εάν οι μηχανές ξεπεράσουν τους ανθρώπους στην ικανότητα σκέψης; Πού είναι το όριο της παρέμβασης στο ανθρώπινο σώμα πέρα από το οποίο ένα άτομο παύει να είναι ο εαυτός του και μετατρέπεται σε κάποια άλλη οντότητα; Ποια είναι τα γενικά ηθικά όρια στον κόσμο όπου οι δυνατότητες της επιστήμης και των μηχανών γίνονται σχεδόν απεριόριστες; Τι θα σημαίνει αυτό για τον καθένα μας, για τους απογόνους μας, τους κοντινότερους απογόνους μας – τα παιδιά και τα εγγόνια μας;
Αυτές οι αλλαγές αποκτούν δυναμική και σίγουρα δεν μπορούν να σταματήσουν γιατί είναι κατά κανόνα αντικειμενικές. Όλοι μας θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες ανεξάρτητα από τα πολιτικά μας συστήματα, την οικονομική κατάσταση ή την επικρατούσα ιδεολογία.
Προφορικά, όλα τα κράτη μιλούν για τη δέσμευσή τους στα ιδανικά της συνεργασίας και για την προθυμία να εργαστούν από κοινού για την επίλυση κοινών προβλημάτων, αλλά, δυστυχώς, αυτά είναι μόνο λόγια. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο και η πανδημία τροφοδότησε τις αρνητικές τάσεις που εμφανίστηκαν εδώ και πολύ καιρό και τώρα μόνο χειροτερεύουν. Η προσέγγιση που βασίζεται στην παροιμία, «το δικό σου πουκάμισο είναι πιο κοντά στο σώμα», επιτέλους έγινε κοινή και πλέον δεν κρύβεται καν. Επιπλέον, αυτό είναι συχνά ακόμη και θέμα καυχησιολογίας και κραδασμού. Τα εγωιστικά συμφέροντα υπερισχύουν της έννοιας του κοινού καλού.
Φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι μόνο η κακή βούληση ορισμένων κρατών και διαβόητων ελίτ. Είναι πιο περίπλοκο από αυτό, κατά τη γνώμη μου. Γενικά η ζωή σπάνια χωρίζεται σε μαύρο και άσπρο. Κάθε κυβέρνηση, κάθε ηγέτης είναι πρωτίστως υπεύθυνος απέναντι στους συμπατριώτες του, προφανώς. Κύριος στόχος είναι η διασφάλιση της ασφάλειας, της ειρήνης και της ευημερίας τους. Έτσι, τα διεθνή, διακρατικά ζητήματα δεν θα είναι ποτέ τόσο σημαντικά για μια εθνική ηγεσία όσο η εγχώρια σταθερότητα. Σε γενικές γραμμές, αυτό είναι φυσιολογικό και σωστό.
Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι οι θεσμοί παγκόσμιας διακυβέρνησης δεν είναι πάντα αποτελεσματικοί και οι δυνατότητές τους δεν ανταποκρίνονται πάντα στην πρόκληση που θέτει η δυναμική των παγκόσμιων διαδικασιών. Υπό αυτή την έννοια, η πανδημία θα μπορούσε να βοηθήσει – έδειξε ξεκάθαρα ποια ιδρύματα έχουν ό,τι χρειάζεται και ποια χρειάζονται τελειοποίηση.
Η εκ νέου ευθυγράμμιση της ισορροπίας δυνάμεων προϋποθέτει ανακατανομή των μετοχών προς όφελος των ανερχόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών που μέχρι τώρα ένιωθαν να μένουν έξω. Για να το λέμε ωμά, η δυτική κυριαρχία στις διεθνείς υποθέσεις, που ξεκίνησε πριν από αρκετούς αιώνες και, για σύντομο χρονικό διάστημα, ήταν σχεδόν απόλυτη στα τέλη του 20ού αιώνα, δίνει τη θέση της σε ένα πολύ πιο ποικιλόμορφο σύστημα.
Αυτή η μεταμόρφωση δεν είναι μια μηχανική διαδικασία και, με τον δικό της τρόπο, θα μπορούσε να πει κανείς, είναι απαράμιλλη. Αναμφισβήτητα, η πολιτική ιστορία δεν έχει παραδείγματα σταθερής παγκόσμιας τάξης που εδραιώθηκε χωρίς έναν μεγάλο πόλεμο και τα αποτελέσματά του ως βάση, όπως συνέβη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα εξαιρετικά ευνοϊκό προηγούμενο. Η προσπάθεια δημιουργίας του μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου στη βάση της δυτικής κυριαρχίας απέτυχε, όπως βλέπουμε. Η τρέχουσα κατάσταση των διεθνών υποθέσεων είναι προϊόν αυτής ακριβώς της αποτυχίας, και πρέπει να διδαχθούμε από αυτό.
Κάποιοι μπορεί να αναρωτηθούν, σε τι φτάσαμε; Φτάσαμε κάπου παράδοξα. Μόνο ένα παράδειγμα: εδώ και δύο δεκαετίες, το πιο ισχυρό έθνος στον κόσμο διεξάγει στρατιωτικές εκστρατείες σε δύο χώρες με τις οποίες δεν μπορεί να συγκριθεί με κανένα πρότυπο. Αλλά τελικά, έπρεπε να τερματίσει τις επιχειρήσεις χωρίς να επιτύχει έναν μόνο στόχο που είχε θέσει για τον εαυτό της πριν από 20 χρόνια, και να αποσυρθεί από αυτές τις χώρες προκαλώντας σημαντική ζημιά στους άλλους και στον εαυτό της. Μάλιστα, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί δραματικά.
Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Προηγουμένως, ένας πόλεμος που χάθηκε από τη μία πλευρά σήμαινε νίκη για την άλλη πλευρά, η οποία ανέλαβε την ευθύνη για ό,τι συνέβαινε. Για παράδειγμα, η ήττα των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο του Βιετνάμ, για παράδειγμα, δεν έκανε το Βιετνάμ «μαύρη τρύπα». Αντίθετα, εκεί αναπτύχθηκε ένα επιτυχώς αναπτυσσόμενο κράτος, το οποίο, ομολογουμένως, στηρίχθηκε στην υποστήριξη ενός ισχυρού συμμάχου. Τα πράγματα είναι διαφορετικά τώρα: όποιος κι αν πάρει το πάνω χέρι, ο πόλεμος δεν σταματά, αλλά απλώς αλλάζει μορφή. Κατά κανόνα, ο υποθετικός νικητής είναι απρόθυμος ή ανίκανος να διασφαλίσει την ειρηνική μεταπολεμική ανάκαμψη και απλώς επιδεινώνει το χάος και το κενό που θέτουν σε κίνδυνο τον κόσμο.
Συνάδελφοι,
Ποια πιστεύετε ότι είναι τα σημεία αφετηρίας αυτής της πολύπλοκης διαδικασίας επανευθυγράμμισης; Επιτρέψτε μου να προσπαθήσω να συνοψίσω τα σημεία συζήτησης.
Πρώτον, η πανδημία του κορωνοϊού έχει δείξει ξεκάθαρα ότι η διεθνής τάξη είναι δομημένη γύρω από τα εθνικά κράτη. Παρεμπιπτόντως, οι πρόσφατες εξελίξεις έδειξαν ότι οι παγκόσμιες ψηφιακές πλατφόρμες –με όλες τους τις δυνάμεις, τις οποίες μπορούσαμε να δούμε από τις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες στις Ηνωμένες Πολιτείες– δεν κατάφεραν να σφετεριστούν πολιτικές ή κρατικές λειτουργίες. Αυτές οι προσπάθειες αποδείχθηκαν εφήμερες. Οι αρχές των ΗΠΑ, όπως είπα, έθεσαν αμέσως στη θέση τους τους ιδιοκτήτες αυτών των πλατφορμών, κάτι που ακριβώς γίνεται στην Ευρώπη, αν κοιτάξετε απλώς το μέγεθος των προστίμων που τους επιβλήθηκαν και τα μέτρα απομονοπώλησης που λαμβάνονται. Το γνωρίζετε.
Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλοί έχουν ρίξει γύρω από φανταχτερές έννοιες υποστηρίζοντας ότι ο ρόλος του κράτους ήταν ξεπερασμένος και απαρχαιωμένος. Η παγκοσμιοποίηση υποτίθεται ότι έκανε τα εθνικά σύνορα αναχρονισμό και την κυριαρχία εμπόδιο στην ευημερία. Ξέρεις, το είπα πριν και θα το ξαναπώ. Αυτό είπαν και όσοι επιχείρησαν να ανοίξουν τα σύνορα άλλων χωρών προς όφελος των δικών τους ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Αυτό συνέβη στην πραγματικότητα. Και μόλις αποκαλύφθηκε ότι κάποιος κάπου πετυχαίνει σπουδαία αποτελέσματα, αμέσως επέστρεψαν στο κλείσιμο των συνόρων γενικά και, πρώτα απ’ όλα, στα δικά τους τελωνειακά σύνορα και τι έχετε, και άρχισαν να χτίζουν τείχη. Λοιπόν, έπρεπε να μην το προσέξαμε, ή τι; Όλοι τα βλέπουν όλα και όλοι τα καταλαβαίνουν όλα τέλεια. Φυσικά, το κάνουν.
Δεν έχει νόημα πλέον να το αμφισβητούμε. Είναι προφανές. Αλλά τα γεγονότα, όταν μιλήσαμε για την ανάγκη ανοίγματος των συνόρων, τα γεγονότα, όπως είπα, πήγαν στην αντίθετη κατεύθυνση. Μόνο κυρίαρχα κράτη μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις προκλήσεις των καιρών και στις απαιτήσεις των πολιτών. Αντίστοιχα, κάθε αποτελεσματική διεθνής τάξη θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα και τις δυνατότητες του κράτους και να κινείται σε αυτή τη βάση και όχι να προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν. Επιπλέον, είναι αδύνατο να επιβληθεί τίποτα σε κανέναν, είτε πρόκειται για τις αρχές που διέπουν την κοινωνικοπολιτική δομή ή τις αξίες που κάποιος, για τους δικούς του λόγους, ονόμασε καθολικές. Άλλωστε, είναι ξεκάθαρο ότι όταν χτυπάει μια πραγματική κρίση, μένει μόνο μία παγκόσμια αξία και αυτή είναι η ανθρώπινη ζωή.
Από αυτή την άποψη, θα σημειώσω ξανά πόσο σοβαρή και επικίνδυνη έχει γίνει η πανδημία του κορωνοϊού. Όπως γνωρίζουμε, περισσότερα από 4,9 εκατομμύρια έχουν πεθάνει από αυτό. Αυτά τα τρομακτικά στοιχεία είναι συγκρίσιμα και υπερβαίνουν ακόμη και τις στρατιωτικές απώλειες των κύριων συμμετεχόντων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το δεύτερο σημείο στο οποίο θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας είναι η κλίμακα της αλλαγής που μας αναγκάζει να ενεργούμε εξαιρετικά προσεκτικά, έστω και μόνο για λόγους αυτοσυντήρησης. Το κράτος και η κοινωνία δεν πρέπει να ανταποκρίνονται ριζικά σε ποιοτικές αλλαγές στην τεχνολογία, δραματικές περιβαλλοντικές αλλαγές ή καταστροφή παραδοσιακών συστημάτων. Είναι πιο εύκολο να καταστρέψεις παρά να δημιουργήσεις, όπως όλοι γνωρίζουμε. Εμείς στη Ρωσία το γνωρίζουμε πολύ καλά, δυστυχώς, από τη δική μας εμπειρία, την οποία είχαμε αρκετές φορές.
Μόλις πριν από έναν αιώνα, η Ρωσία αντιμετώπισε αντικειμενικά σοβαρά προβλήματα, μεταξύ άλλων λόγω του συνεχιζόμενου Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά τα προβλήματά της δεν ήταν μεγαλύτερα και πιθανώς ακόμη μικρότερα ή όχι τόσο έντονα όσο τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι άλλες χώρες, και η Ρωσία θα μπορούσε να είχε αντιμετωπίσει προβλήματα σταδιακά και με πολιτισμένο τρόπο. Αλλά οι επαναστατικοί κραδασμοί οδήγησαν στην κατάρρευση και την αποσύνθεση μιας μεγάλης δύναμης. Τη δεύτερη φορά συνέβη πριν από 30 χρόνια, όταν ένα δυνητικά πολύ ισχυρό έθνος απέτυχε να μπει στο μονοπάτι των επειγόντων, ευέλικτων αλλά πλήρως τεκμηριωμένων μεταρρυθμίσεων την κατάλληλη στιγμή, και ως αποτέλεσμα έπεσε θύμα κάθε είδους δογματικών, και οι δύο αντιδραστικοί. και οι λεγόμενοι προοδευτικοί – όλοι έκαναν το κομμάτι τους, όλες οι πλευρές έκαναν.
Αυτά τα παραδείγματα από την ιστορία μας μας επιτρέπουν να πούμε ότι οι επαναστάσεις δεν είναι τρόπος διευθέτησης μιας κρίσης, αλλά τρόπος επιδείνωσης της. Καμία επανάσταση δεν άξιζε τη ζημιά που έκανε στο ανθρώπινο δυναμικό.
Τρίτον. Η σημασία μιας σταθερής υποστήριξης στη σφαίρα των ηθών, της ηθικής και των αξιών αυξάνεται δραματικά στον σύγχρονο εύθραυστο κόσμο. Στην πραγματικότητα, οι αξίες είναι ένα προϊόν, ένα μοναδικό προϊόν πολιτιστικής και ιστορικής εξέλιξης κάθε έθνους. Η αμοιβαία διαπλοκή των εθνών σίγουρα τα εμπλουτίζει, το άνοιγμα διευρύνει τους ορίζοντές τους και τους επιτρέπει να ρίξουν μια νέα ματιά στις δικές τους παραδόσεις. Αλλά η διαδικασία πρέπει να είναι οργανική και δεν μπορεί ποτέ να είναι γρήγορη. Οποιαδήποτε εξωγήινα στοιχεία θα απορριφθούν ούτως ή άλλως, ενδεχομένως ωμά. Οποιεσδήποτε προσπάθειες επιβολής των αξιών κάποιου στους άλλους με αβέβαιο και απρόβλεπτο αποτέλεσμα μπορεί μόνο να περιπλέξει περαιτέρω μια δραματική κατάσταση και συνήθως να προκαλέσει την αντίθετη αντίδραση και το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Βλέπουμε με έκπληξη τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στις χώρες που παραδοσιακά θεωρούνταν οι σημαιοφόροι της προόδου. Φυσικά, οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί κραδασμοί που συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη δεν είναι δική μας δουλειά. κρατάμε έξω από αυτό. Μερικοί άνθρωποι στη Δύση πιστεύουν ότι μια επιθετική εξάλειψη ολόκληρων σελίδων από τη δική τους ιστορία, «αντίστροφη διάκριση» κατά της πλειοψηφίας προς όφελος μιας μειοψηφίας και η απαίτηση να εγκαταλείψουν τις παραδοσιακές έννοιες της μητέρας, του πατέρα, της οικογένειας και ακόμη και του φύλου. , πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι τα ορόσημα στην πορεία προς την κοινωνική ανανέωση.
Ακούστε, θα ήθελα να επισημάνω για άλλη μια φορά ότι έχουν το δικαίωμα να το κάνουν αυτό, κρατάμε έξω από αυτό. Θα θέλαμε όμως να τους ζητήσουμε να μείνουν έξω από την επιχείρησή μας επίσης. Έχουμε διαφορετική άποψη, τουλάχιστον η συντριπτική πλειοψηφία της ρωσικής κοινωνίας –θα ήταν πιο σωστό να το πούμε έτσι– έχει διαφορετική άποψη για αυτό το θέμα. Πιστεύουμε ότι πρέπει να βασιστούμε στις δικές μας πνευματικές αξίες, στην ιστορική μας παράδοση και στον πολιτισμό του πολυεθνικού μας έθνους.
Οι υποστηρικτές της λεγόμενης «κοινωνικής προόδου» πιστεύουν ότι εισάγουν την ανθρωπότητα σε κάποιο είδος νέας και καλύτερης συνείδησης. Godspeed, ύψωσε τις σημαίες που λέμε, προχώρα αμέσως. Το μόνο που θέλω να πω τώρα είναι ότι οι συνταγές τους δεν είναι καθόλου καινούριες. Μπορεί να αποτελεί έκπληξη για κάποιους, αλλά η Ρωσία ήταν ήδη εκεί. Μετά την επανάσταση του 1917, οι Μπολσεβίκοι, βασιζόμενοι στα δόγματα του Μαρξ και του Ένγκελς, είπαν επίσης ότι θα άλλαζαν τους υπάρχοντες τρόπους και έθιμα και όχι μόνο πολιτικά και οικονομικά, αλλά την ίδια την έννοια της ανθρώπινης ηθικής και τα θεμέλια μιας υγιούς κοινωνίας. Η καταστροφή των αιωνόβιων αξιών, της θρησκείας και των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, μέχρι και η πλήρης απόρριψη της οικογένειας (το είχαμε και αυτό), η ενθάρρυνση για ενημέρωση των αγαπημένων προσώπων – όλα αυτά κηρύχθηκαν πρόοδος και, παρεμπιπτόντως, είχε μεγάλη υποστήριξη σε όλο τον κόσμο τότε και ήταν αρκετά της μόδας, όπως και σήμερα. Παρεμπιπτόντως, οι Μπολσεβίκοι ήταν απολύτως μισαλλόδοξοι σε απόψεις διαφορετικές από τις δικές τους.
Αυτό, πιστεύω, θα πρέπει να θυμίζει μερικά από αυτά που βλέπουμε τώρα. Βλέποντας τι συμβαίνει σε ορισμένες δυτικές χώρες, βλέπουμε με έκπληξη τις εγχώριες πρακτικές, τις οποίες, ευτυχώς, έχουμε αφήσει, ελπίζω, στο μακρινό παρελθόν. Ο αγώνας για ισότητα και κατά των διακρίσεων έχει μετατραπεί σε επιθετικό δογματισμό που συνορεύει με τον παραλογισμό, όταν τα έργα των μεγάλων συγγραφέων του παρελθόντος –όπως ο Σαίξπηρ– δεν διδάσκονται πλέον σε σχολεία ή πανεπιστήμια, επειδή οι ιδέες τους πιστεύεται ότι είναι οπισθοδρομικές. Οι κλασικοί χαρακτηρίζονται καθυστερημένοι και αγνοούν τη σημασία του φύλου ή της φυλής. Στο Χόλιγουντ διανέμονται υπομνήματα σχετικά με τη σωστή αφήγηση και πόσοι χαρακτήρες του χρώματος ή του φύλου πρέπει να είναι σε μια ταινία.
Η καταπολέμηση των πράξεων ρατσισμού είναι ένας απαραίτητος και ευγενής σκοπός, αλλά η νέα «κουλτούρα ακύρωσης» την έχει μετατρέψει σε «αντίστροφη διάκριση», δηλαδή σε αντίστροφο ρατσισμό. Η έμμονη έμφαση στη φυλή διχάζει περαιτέρω τους ανθρώπους, όταν οι πραγματικοί μαχητές για τα πολιτικά δικαιώματα ονειρεύονταν ακριβώς να διαγράψουν τις διαφορές και να αρνηθούν να χωρίσουν τους ανθρώπους με βάση το χρώμα του δέρματος. Ζήτησα συγκεκριμένα από τους συναδέλφους μου να βρουν το ακόλουθο απόσπασμα από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: «Έχω ένα όνειρο ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν μια μέρα σε ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους αλλά από τον χαρακτήρα τους». Αυτή είναι η πραγματική αξία. Ωστόσο, εκεί τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Παρεμπιπτόντως, η απόλυτη πλειοψηφία των Ρώσων δεν πιστεύει ότι το χρώμα του δέρματος ενός ατόμου ή το φύλο του είναι σημαντικό θέμα. Ο καθένας μας είναι ένας άνθρωπος.
Σε ορισμένες δυτικές χώρες, η συζήτηση για τα δικαιώματα των ανδρών και των γυναικών έχει μετατραπεί σε μια τέλεια φαντασμαγορία. Κοιτάξτε, προσέξτε να μην πηγαίνετε εκεί που κάποτε σχεδίαζαν να πάνε οι Μπολσεβίκοι – όχι μόνο κοινοτικοποιώντας κοτόπουλα, αλλά και κοινοτικοποιώντας γυναίκες. Ένα ακόμη βήμα και θα είσαι εκεί.
Οι ζηλωτές αυτών των νέων προσεγγίσεων φτάνουν ακόμη και στο σημείο να θέλουν να καταργήσουν αυτές τις έννοιες εντελώς. Όποιος τολμήσει να αναφέρει ότι άντρες και γυναίκες υπάρχουν στην πραγματικότητα, κάτι που είναι βιολογικό γεγονός, κινδυνεύει να εξοστρακιστεί. Το «γονέας νούμερο ένα» και το «γονέας νούμερο δύο», το «γονέας που γεννιέται» αντί για το «μητέρα» και το «ανθρώπινο γάλα» που αντικαθιστά το «μητρικό γάλα» επειδή μπορεί να αναστατώσει τους ανθρώπους που δεν είναι σίγουροι για το φύλο τους. Επαναλαμβάνω, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Στη δεκαετία του 1920, οι λεγόμενοι Σοβιετικοί Kulturtraegers επινόησαν επίσης κάποιες εφημερίδες πιστεύοντας ότι δημιουργούσαν μια νέα συνείδηση και άλλαζαν τις αξίες με αυτόν τον τρόπο. Και, όπως έχω ήδη πει, έκαναν τέτοιο χάος που ακόμα ανατριχιάζει κανείς μερικές φορές.
Για να μην αναφέρουμε μερικά πραγματικά τερατώδη πράγματα όταν τα παιδιά διδάσκονται από μικρή ηλικία ότι ένα αγόρι μπορεί εύκολα να γίνει κορίτσι και το αντίστροφο. Δηλαδή, οι δάσκαλοι ουσιαστικά τους επιβάλλουν μια επιλογή που υποτίθεται ότι έχουμε όλοι. Το κάνουν ενώ αποκλείουν τους γονείς από τη διαδικασία και αναγκάζουν το παιδί να πάρει αποφάσεις που μπορούν να ανατρέψουν ολόκληρη τη ζωή του. Δεν μπαίνουν καν στον κόπο να συμβουλευτούν παιδοψυχολόγους – είναι ένα παιδί σε αυτή την ηλικία καν ικανό να πάρει μια τέτοια απόφαση; Λέγοντας τα πράγματα με το όνομά τους, αυτό αγγίζει ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, και αυτό γίνεται στο όνομα και υπό το λάβαρο της προόδου.
Λοιπόν, αν αρέσει σε κάποιον αυτό, ας το κάνει. Έχω ήδη αναφέρει ότι, στη διαμόρφωση των προσεγγίσεών μας, θα καθοδηγούμαστε από έναν υγιή συντηρητισμό. Αυτό ήταν πριν από μερικά χρόνια, όταν τα πάθη στη διεθνή σκηνή δεν ήταν ακόμη τόσο ψηλά όσο τώρα, αν και, φυσικά, μπορούμε να πούμε ότι μαζεύονταν σύννεφα ακόμη και τότε. Τώρα, όταν ο κόσμος διέρχεται μια δομική αναστάτωση, η σημασία του εύλογου συντηρητισμού ως θεμελίου μιας πολιτικής πορείας έχει εκτοξευθεί – ακριβώς λόγω των πολλαπλασιαζόμενων κινδύνων και κινδύνων και της ευθραυστότητας της πραγματικότητας γύρω μας.
Αυτή η συντηρητική προσέγγιση δεν αφορά έναν ανίδεο παραδοσοκρατισμό, τον φόβο της αλλαγής ή ένα περιοριστικό παιχνίδι, πόσο μάλλον για την απόσυρση στο δικό μας καβούκι. Πρόκειται κυρίως για την εξάρτηση από μια παράδοση δοκιμασμένη στο χρόνο, τη διατήρηση και την ανάπτυξη του πληθυσμού, μια ρεαλιστική αξιολόγηση του εαυτού και των άλλων, μια ακριβή ευθυγράμμιση προτεραιοτήτων, μια συσχέτιση αναγκαιότητας και δυνατότητας, μια συνετή διατύπωση στόχων και μια θεμελιώδη απόρριψη του εξτρεμισμού ως μεθόδου. Και ειλικρινά, στην επικείμενη περίοδο της παγκόσμιας ανοικοδόμησης, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά, με τον τελικό σχεδιασμό της να είναι αβέβαιος, ο μέτριος συντηρητισμός είναι η πιο λογική συμπεριφορά, από όσο το βλέπω. Αναπόφευκτα θα αλλάξει κάποια στιγμή, αλλά μέχρι στιγμής, το μη βλάπτετε –η κατευθυντήρια αρχή στην ιατρική– φαίνεται να είναι η πιο λογική. Noli nocere, όπως λένε.
Και πάλι, για εμάς στη Ρωσία, αυτά δεν είναι κάποιες εικασίες αξιωμάτων, αλλά μαθήματα από τη δύσκολη και μερικές φορές τραγική ιστορία μας. Το κόστος των κακοσχεδιασμένων κοινωνικών πειραμάτων είναι μερικές φορές πέρα από κάθε εκτίμηση. Τέτοιες ενέργειες μπορούν να καταστρέψουν όχι μόνο τα υλικά, αλλά και τα πνευματικά θεμέλια της ανθρώπινης ύπαρξης, αφήνοντας πίσω τους ηθικά συντρίμμια όπου τίποτα δεν μπορεί να χτιστεί για να το αντικαταστήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τέλος, υπάρχει ένα ακόμη σημείο που θέλω να κάνω. Κατανοούμε πολύ καλά ότι η επίλυση πολλών επειγόντων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κόσμος θα ήταν αδύνατη χωρίς στενή διεθνή συνεργασία. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές: τα περισσότερα από τα όμορφα συνθήματα σχετικά με την εξεύρεση παγκόσμιων λύσεων σε παγκόσμια προβλήματα που ακούμε από τα τέλη του 20ου αιώνα δεν θα γίνουν ποτέ πραγματικότητα. Προκειμένου να επιτευχθεί μια παγκόσμια λύση, τα κράτη και οι άνθρωποι πρέπει να μεταφέρουν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα σε υπερεθνικές δομές σε βαθμό που λίγοι, αν υπάρχουν, θα αποδέχονταν. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι πρέπει να λογοδοτείτε για τα αποτελέσματα τέτοιων πολιτικών όχι σε κάποιο παγκόσμιο κοινό, αλλά στους πολίτες και τους ψηφοφόρους σας.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατη η άσκηση κάποιας αυτοσυγκράτησης για την εξεύρεση λύσεων στις παγκόσμιες προκλήσεις. Άλλωστε, μια παγκόσμια πρόκληση είναι μια πρόκληση για όλους μας μαζί και για τον καθένα μας ιδιαίτερα. Αν όλοι έβλεπαν έναν τρόπο να επωφεληθούν από τη συνεργασία για να ξεπεράσουμε αυτές τις προκλήσεις, αυτό θα μας άφηνε σίγουρα καλύτερα εξοπλισμένους για να συνεργαστούμε.
Ένας από τους τρόπους προώθησης αυτών των προσπαθειών θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, η κατάρτιση, σε επίπεδο ΟΗΕ, ενός καταλόγου προκλήσεων και απειλών που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες χώρες, με λεπτομέρειες για το πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν άλλες χώρες. Αυτή η προσπάθεια θα μπορούσε να περιλαμβάνει εμπειρογνώμονες από διάφορες χώρες και ακαδημαϊκούς τομείς, συμπεριλαμβανομένου εσάς, των συναδέλφων μου. Πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη ενός οδικού χάρτη αυτού του είδους θα μπορούσε να εμπνεύσει πολλές χώρες να δουν τα παγκόσμια ζητήματα με νέο πρίσμα και να κατανοήσουν πώς η συνεργασία θα μπορούσε να είναι επωφελής για αυτές.
Έχω ήδη αναφέρει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διεθνείς θεσμοί. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα προφανές γεγονός: πρόκειται τώρα για μεταρρύθμιση ή κλείσιμο ορισμένων από αυτές. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη ως κεντρικός διεθνής θεσμός διατηρούν τη διαχρονική τους αξία, τουλάχιστον προς το παρόν. Πιστεύω ότι στον ταραγμένο κόσμο μας είναι ο ΟΗΕ που φέρνει μια νότα εύλογου συντηρητισμού στις διεθνείς σχέσεις, κάτι που είναι τόσο σημαντικό για την εξομάλυνση της κατάστασης.
Πολλοί επικρίνουν τον ΟΗΕ για την αποτυχία να προσαρμοστεί σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο. Εν μέρει, αυτό είναι αλήθεια, αλλά δεν φταίνε ο ΟΗΕ, αλλά πρωτίστως τα μέλη του για αυτό. Επιπλέον, αυτό το διεθνές όργανο προωθεί όχι μόνο τους διεθνείς κανόνες, αλλά και το πνεύμα θέσπισης κανόνων, το οποίο βασίζεται στις αρχές της ισότητας και της μέγιστης προσοχής για τις απόψεις όλων. Η αποστολή μας είναι να διατηρήσουμε αυτή την κληρονομιά με παράλληλη μεταρρύθμιση του οργανισμού. Ωστόσο, για να το κάνουμε αυτό πρέπει να φροντίσουμε να μην πετάξουμε το μωρό έξω με το νερό του μπάνιου, όπως λέει ο λόγος.
Δεν είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιώ ένα ψηλό βήμα για να απευθύνω αυτήν την έκκληση για συλλογική δράση προκειμένου να αντιμετωπίσω τα προβλήματα που συνεχίζουν να συσσωρεύονται και να γίνονται πιο έντονα. Χάρη σε εσάς, φίλους και συναδέλφους, το Valdai Club αναδύεται ή έχει ήδη καθιερωθεί ως ένα φόρουμ υψηλού προφίλ. Γι’ αυτόν τον λόγο στρέφομαι σε αυτήν την πλατφόρμα για να επιβεβαιώσω την ετοιμότητά μας να εργαστούμε από κοινού για την αντιμετώπιση των πιο επειγόντων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα.
Οι αλλαγές που αναφέρθηκαν εδώ πριν από εμένα, καθώς και από τη δική σας πραγματικά, αφορούν όλες τις χώρες και τους λαούς. Η Ρωσία, φυσικά, δεν αποτελεί εξαίρεση. Όπως όλοι οι άλλοι, αναζητούμε απαντήσεις στις πιο επείγουσες προκλήσεις της εποχής μας.
Κανείς βέβαια δεν έχει έτοιμες συνταγές. Ωστόσο, θα τολμήσω να πω ότι η χώρα μας έχει ένα πλεονέκτημα. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω ποιο είναι αυτό το πλεονέκτημα. Έχει να κάνει με την ιστορική μας εμπειρία. Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι έχω αναφερθεί σε αυτό πολλές φορές κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεών μου. Δυστυχώς, έπρεπε να φέρουμε πίσω πολλές θλιβερές αναμνήσεις, αλλά τουλάχιστον η κοινωνία μας έχει αναπτύξει αυτό που τώρα αποκαλούν ανοσία αγέλης στον εξτρεμισμό που ανοίγει το δρόμο σε ανατροπές και κοινωνικοοικονομικούς κατακλυσμούς. Οι άνθρωποι εκτιμούν πραγματικά τη σταθερότητα και τη δυνατότητα να ζήσουν κανονικές ζωές και να ευημερούν, ενώ είναι σίγουροι ότι οι ανεύθυνες φιλοδοξίες μιας άλλης ομάδας επαναστατών δεν θα ανατρέψουν τα σχέδια και τις φιλοδοξίες τους.
Οι συντηρητικές απόψεις που έχουμε είναι ένας αισιόδοξος συντηρητισμός κι είναι αυτό που μετράει περισσότερο. Πιστεύουμε ότι είναι δυνατή μια σταθερή, θετική εξέλιξη. Όλα εξαρτώνται πρωτίστως από τις δικές μας προσπάθειες. Φυσικά, είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τους εταίρους μας για κοινούς ευγενείς σκοπούς.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά όλους τους συμμετέχοντες για την προσοχή σας. Όπως λέει η παράδοση, θα απαντήσω με χαρά ή τουλάχιστον θα προσπαθήσω να απαντήσω στις ερωτήσεις σας.
Σας ευχαριστούμε για την υπομονή σας.
