Γράφει ο Μιχάλης Δέλτας
Από το 2001 γίνεται κατά καιρούς προσπάθεια εκσυγχρονισμού και ολικής αναδιάρθρωσης( total reengineering) του Δημοσίου. Ακόμα και ο Κ. Καραμανλής το 2004 εξελέγη πρωθυπουργός της χώρας με σημαία του την «επανίδρυση του Κράτους» .Επίσης και άλλα διατυμπάνιζε και τα λησμόνησε όπως τη διαλεύκανση του εγκλήματος του Χρηματιστηρίου( έλεγε δε, ότι το έγκλημα αυτό ούτε ξεχνιέται ούτε παραγράφεται). Ήταν τότε που άλλαξαν χέρια περί τα 30 τρισεκατομμύρια δραχμές (η μεγαλύτερη ληστεία που διεξήχθη στη χώρα μας από το 1830 μέχρι σήμερα). Το 2010 μπήκαμε στα μνημόνια και τότε και πάλι ετέθη το ζήτημα της αναδιάρθρωσης από τους δανειστές . Το Δημόσιο ήταν και είναι πηγή σπατάλης και αναποτελεσματικότητας. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος όταν έπαψε να πολιτεύεται, και σε μια κρίση βαθιάς ειλικρίνειας, μας εκμυστηρεύθηκε ότι το ΠΑΣΟΚ δημιούργησε περί τους 200 οργανισμούς του Δημοσίου μόνο και μόνο για να στελεχώσει τα «πράσινα παιδιά» και αυτή την κατάσταση τη συντήρησε και η διεφθαρμένη Νέα Δημοκρατία. Από το 1974 έχουμε ένα δυοπώλιο εξουσίας , με κοινή πελατειακή βάση τους δημοσίους υπαλλήλους, παρ` όλο που υπάρχουν τόσα κόμματα. Τα παραδοσιακά ΜΜΕ έπαιξαν το ρόλο των «εμποδίων εισόδου» στην πολιτική αγορά των μικρότερων κομμάτων. Αυτή η αδυναμία εναλλαγής κομμάτων στην εξουσία μπορεί να ερμηνευτεί και ως μια αποτυχία του πολιτεύματος (regime failure). Δεν υπάρχουν δηλαδή μόνο περιπτώσεις αποτυχίας της Αγοράς αλλά και των πολιτευμάτων. Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία απέτυχε!
Το Δημόσιο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς . Έχει ξεπεράσει πλέον τα 370 δις. € και είναι στο 230% του ΑΕΠ. Στην Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια χρέους, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο είναι στη δεύτερη θέση αμέσως μετά την Ιαπωνία. Στην εκτίναξη του Δημοσίου Χρέους συνέβαλε φυσικά και η διαχείριση της επιδημίας του Covid-19 με περαιτέρω δανεισμό. Το υδροκέφαλο Δημόσιο δημιουργεί διαρκώς ελλείμματα, εμποδίζει τη δραστηριότητα του πολίτη και βάλλει κατά της ευημερίας του. Το μη βιώσιμο Δημόσιο Χρέος και τα πρωτογενή ελλείμματα επιβαρύνουν τους μελλοντικούς κρατικούς προϋπολογισμούς και την πραγματική οικονομία όπως αποφαίνεται στο σχήμα:
Το υδροκέφαλο Δημόσιο ούτε μπορεί αλλά κυρίως ούτε θέλει να κάνει την ολική αναδιάρθρωση για το εαυτό του. Αυτό διότι οι αντιστάσεις που θα συναντήσει από τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders) είναι τέτοια που θα υπονομεύσει την προσπάθεια. Οι stakeholders του Δημοσίου (δημόσιοι υπάλληλοι και τα συνδικάτα τους , προμηθευτές του Δημοσίου, μεγαλοεργολάβοι του Δημοσίου, ενδιάμεσα διοικητικά στελέχη που κοιτάζουν το κύρος και το οφίτσιο τους ) είναι φορείς συγκεκριμένων συμφερόντων και προσδοκιών έναντι του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν την πελατειακή βάση του δικομματισμού από τη δεκαετία του `80. Οι stakeholders αποτελούν ομάδες πίεσης που επηρεάζουν αρνητικά τη λήψη των στρατηγικών αποφάσεων. Στην προκειμένη περίπτωση την απόφαση ολικής αναδιάρθρωσης και συρρίκνωσης (downsizing) του Δημοσίου. Τη λήψη και υλοποίηση μιας τέτοιας στρατηγικής θα την υπονόμευε επίσης η «οργανωσιακή κουλτούρα» που διέπει το ίδιο το Δημόσιο. Μια κουλτούρα μονιμότητας , σχετικής ανευθυνότητας, άρνησης λογοδοσίας και αξιολόγησης.
Πρέπει να γίνει μια προσπάθεια αναδιάρθρωσης και εκσυγχρονισμού ολόκληρου του Δημοσίου, τόσο σε επίπεδο Κεντρικής Κυβέρνησης ( υπουργεία) , ΟΤΑ, και σε επίπεδο Αρχών και φορέων του λοιπού δημοσίου (Εφορίες , Υποθηκοφυλακεία κτλ). Αυτή η δραστηριότητα ολικής αναδιάρθρωσης , με όρους κόστους και επίδοσης, δεν μπορεί να γίνει από το ίδιο το Δημόσιο αλλά θα πρέπει να ανατεθεί σε εξωτερικούς οικονομικούς δρώντες . Δεν θα γίνει « καθετοποίηση» της εν λόγω δραστηριότητας ,ιδρύοντας ένα ατελέσφορο «Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης», αλλά outsourcing σε μια εταιρία του εξωτερικού με εξαιρετική φήμη στην αγορά και με χρόνια εξειδίκευση στο organizational management. Μια εταιρία της οποίας η κύρια δραστηριότητα (core business) είναι το στήσιμο και η αναδιάρθρωση της οργανωτικής δομής οργανισμών. Η εταιρία αυτή θα πληρωθεί για να «στήσει» το οργανόγραμμα του Δημοσίου από την αρχή, ώστε αυτό να διεκπεραιώνει τις ίδιες ή και περισσότερες λειτουργίες, χωρίς σπατάλες, με ευελιξία και χρήση όλων των σύγχρονων μεθόδων (ψηφιοποίηση και μηχανογράφηση του Δημοσίου, κοινό data base στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλα τα μέρη του οργανογράμματος, πληροφοριακά συστήματα ενδοεπικοινωνίας και μηχανισμούς λογοδοσίας ). Η φιλοσοφία της όλης προσπάθειας αναδιάρθρωσης θα διέπεται από τις εξής αρχές:
1) Ελαχιστοποίηση του κόστους (efficiency)
2) Βελτιστοποίηση των επιδόσεων (efficacy- performance)
3) Αρωγή στον πολίτη
Όποιοι και αν κυβερνήσουν την Ελλάδα, το μόνο που θα κάνουν είναι αλλάξουν το top management του Δημοσίου. Όσο καλές προθέσεις και να έχει ένα κόμμα και οι εσωτερικοί επιστημονικοί του συνεργάτες, δεν θα μπορέσουν να βρουν κατάλληλα πρόσωπα που να αναλάβουν και να συνεργαστούν σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Άλλωστε δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για να το κάνουν. Μια εταιρία organizational management με κύρος στην αγορά που στήνει ολόκληρες πολυεθνικές επιχειρήσεις εκ του μηδενός, κατέχει το know-how για να το κάνει και, το σημαντικότερο όλων, δεν έχει σχέσεις εξάρτησης με τους stakeholders του Δημοσίου που θα υπονόμευαν το έργο της.
Το αρμόδιο Υπουργείο το μόνο που θα έχει να κάνει είναι να παράσχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στην εξειδικευμένη εταιρία χωρίς να εμπλακεί σε τριβή και φθορά με τους stakeholders. Και μόλις τελειοποιηθεί και της παραδοθεί το project, θα πρέπει να το εφαρμόσει τάχιστα και αμείλικτα. Θα κάνει δηλαδή όλες τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές: συγχωνεύσεις για εξοικονόμηση πόρων, αναθέσεις σε τρίτους λειτουργιών χρήσιμων μεν αλλά με κακή επίδοση δε, θα κλείσει άχρηστους δημόσιους φορείς που φτιάχτηκαν για να στελεχώσουν τους ψηφοφόρους του δικομματισμού, και φυσικά θα απολύσει (και δεν θα μετατάξει) το πλεονάζον προσωπικό. Το Δημόσιο θα πρέπει να απαρτίζεται από τόσες φυσικές δομές και από τόσο υπαλληλικό προσωπικό όσο ακριβώς χρειαζόμαστε.
Όλα τα παραπάνω δεν είναι φιλελευθερισμός αλλά λογιστική! Τρεις το λάδι , δυο το ξύδι, πέντε το λαδόξυδο. Εκτός και αν η νοικοκυροσύνη είναι συνώνυμο του φιλελευθερισμού και ο πατριωτισμός συνώνυμο της σπατάλης και της κακοδιαχείρισης. Το άνωθεν εγχείρημα μόνο ένα εθνικιστικό πατριωτικό κόμμα δύναται να το αναλάβει, που θα βάλει το συμφέρον του έθνους πάνω από το πελατειακό κράτος που συντήρησε τον δικομματισμό κατά τη μεταπολίτευση. Το εθνικιστικό κόμμα να μην το φοβάται αυτό το εγχείρημα διότι θα έχει την στήριξη : του 17% των ανέργων , των 500.000 απογοητευμένων εργαζόμενων που αποχαρακτηρίστηκαν προσφάτως από την ΕΛΣΤΑΤ ως μη ανήκοντες εις το εργατικό δυναμικό, των 700.000 Ελλήνων που μετανάστευσαν προς εύρεση εργασίας και αντικαθίστανται από λαθρομετανάστες, του 47% που απείχε από τις εκλογές. Αυτό είναι το target group του κι όχι η πελατειακή βάση των διεφθαρμένων κομμάτων της μεταπολήστευσης. Υπόψη ότι με ένα τέτοιο Δημόσιο δεν μπορούμε να πορευτούμε στην 4η βιομηχανική επανάσταση, αλλά ούτε να βρούμε τις ισορροπίες μας στο νέο πολυπολικό κόσμο που αναδύεται.
