Αλλά τώρα πια είναι ώρα να φύγουμε, εγώ για να πεθάνω, κι εσείς για να ζήσετε. Ποιοι από μας πηγαίνουν σε καλύτερο πράγμα, είναι άγνωστο σε όλους εκτός από τον θεό.
Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους
Θα μπορούσε όμως να πει κανείς: ”Δεν ντρέπεσαι, Σωκράτη, που έχεις κάνει τέτοια πράγματα ώστε τώρα να κινδυνεύεις να πεθάνεις;” Κι εγώ τότε θα του έδινα τη σωστή απάντηση, λέγοντας ότι: Κάνεις λάθος, άνθρωπε, αν νομίζεις πως ένας άνδρας που θέλει να ωφελήσει έστω και λίγο τους άλλους πρέπει να υπολογίζει τον κίνδυνο αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει. Ενώ το μόνο που πρέπει να σκέφτεται, όταν ενεργεί, είναι αν ενεργεί δίκαια ή άδικα και αν η συμπεριφορά του είναι καλού ή κακού ανθρώπου.
Γιατί τότε θα ήταν ανάξιοι, σύμφωνα με τα λεγόμενα σου, όσοι από τους ημίθεους σκοτώθηκαν στην Τροία, και όλοι οι άλλοι, και ο γιος της Θέτιδας. Αυτός τοσο πολυ περιφρονούσε τον κίνδυνο, μπροστά στο ενδεχόμενο να ντροπιαστεί, ώστε, όταν του είπε η μητέρα του, που ηταν θεά, τότε που ήθελε να σκοτώσει τον Έκτορα, τα εξής παρακάτω—αν θυμάμαι καλά—λόγια: Παίδι μου, αν εκδικηθείς το φόνο του φίλου σου του Πάτροκλου και σκοτώσεις τον Έκτορα, θα πεθάνεις κι εσύ- γιατί αμέσως μετά τον Έκτορα θα έρθει και το δικό σου τέλος», εκείνος— ενώ τα άκουσε αυτά—αδιαφόρησε για τον θάνατο και τον κίνδυνο, και πιο πολύ φοβήθηκε να ζήσει σαν δειλός που εκδίκηση δεν παίρνει για τους φίλους του.
«Ας πεθάνω αμέσως, είπε, φτάνει να τιμωρήσω εκείνον που έφταιξε και να μη μένω πια εδώ ντροπιασμένος, κοντά στα καμπυλόπρυμνα καράβια, βάρος της γης». Νομίζεις ότι νοιάστηκε αυτός για το θάνατο και τον κίνδυνο;» Και πράγματι, άνδρες Αθηναίοι, έτσι είναι. Εκεί που θα ταχθεί κανείς, είτε από μόνος του επειδή πιστεύει ότι πράττει το καλύτερο, είτε από κάποιον άρχοντα, εκεί οφείλει, θαρρώ, να παραμείνει διακινδυνεύοντας και χωρίς να λογαριάζει ούτε θάνατο ούτε τίποτα άλλο, μπροστά στην ατίμωση.
Γιατί το να φοβάται κανείς τον θάνατο, άνδρες, δεν είναι τίποτα άλλο από το να νομίζει κανείς ότι είναι σοφός χωρίς να είναι. Να νομίζει ότι γνωρίζει αυτά που δεν γνωρίζει. Γιατί κανείς δεν γνωρίζει τον θάνατο, ούτε αν συμβαίνει να είναι το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο, κι όμως τον φοβούνται σα να ξέρουν καλά ότι είναι το μεγαλύτερο κακό.
Και δεν είναι αμάθεια αυτό επονείδιστη, το να νομίζει κανείς ότι γνωρίζει εκείνα που δεν γνωρίζει; Εγώ όμως, άνδρες, σ’ αυτό ακριβώς διαφέρω ίσως από τους περισσότερους, και αν λέω ότι είμαι σε κάτι σοφότερος από κάποιον άλλον είναι σ’ αυτό το σημείο, ότι μη γνωρίζοντας αρκετά για τον Αδη, παραδέχομαι την άγνοια μου.
Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους
Όταν η σκέψη είναι προικισμένη με μεγαλοπρέπεια και με την δύναμη να παραδίνεται στην θεωρία της αιωνιότητας και του συνόλου της ουσίας, στοχάζεσαι πως μπορεί ένας τέτοιος άνθρωπος να νομίζει την ανθρώπινη ζωή ως κάτι μεγάλο; Και τον θάνατο ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα τον πάρει ως κάτι φοβερό. Ώστε η δειλή και ανελεύθερη φύση δεν μπορεί, όπως φαίνεται να έχει δικαίωμα επάνω στην αληθινή φιλοσοφία.
Πλάτωνος Πολιτεία, Βιβλίο Έκτο
Αν έχουμε σκοπό να είναι ανδρείοι, δεν πρέπει να τους λέμε αυτά κι ακόμη τέτοια που να τους ελαττώσουν στο ελάχιστο τον φόβο του θανάτου;
Αν κάποιος πιστεύει στην ύπαρξη του κάτω κόσμου και θεωρεί ως τρομερά πράγματα αυτά που συμβαίνουν στον Άδη, θαρρείς ότι αυτός μπορεί να είναι ελεύθερος από τον φόβο του θανάτου και ότι θα προτιμήσει αντί της ήττας και της δουλείας τον θάνατο;
Είναι λοιπόν φανερό ότι δεν πρέπει να αφήνουμε χωρίς επίβλεψη και εκείνους όσοι επιχειρούν να συνθέσουν μυθικές διηγήσεις για τα πράγματα αυτά και να τους κάνουμε την παράκληση να μην κακοφημίζουν έτσι απόλυτα τα όσα συμβαίνουν στον Άδη, αλλά αντίθετα να τα επαινούν, γιατί αυτοί ούτε πράγματα αληθινά λένε ούτε ωφέλιμα σ’ αυτούς που οφείλουν να είναι ικανοί για μάχη.
Πλάτωνος Πολιτεία, Βιβλίο Τρίτο
