Γράφει ο Παύλος Σ.
Η φιλοσοφία του Χέγκελ βασίζεται στην εγελιανή διαλεκτική. Μία ντετερμινιστική συλλογική η οποία καθορίζεται από δύο αντίρροπες δυνάμεις. Την Θέση, που αντιπροσωπεύει την κυρίαρχη πολιτική τάση, και την Αντίθεση, που συμβολίζει κάποια αντίδραση προς το κατεστημένο, μία μεταβολή. Στην Διαλεκτική οι δύο δυνάμεις συνδυάζονται δημιουργώντας την Σύνθεση. Η Σύνθεση είναι πλέον η νέα Θέση που απέναντί της έχει κάποια Αντίθεση. Ο κύκλος συνεχίζεται μέχρι να δημιουργηθεί η τέλεια Σύνθεση. Αυτή αποτελεί το τέλος της Ιστορίας, το τέλος της Φιλοσοφίας, όπου οι άνθρωποι έχουν δημιουργήσει την ιδανική κοινωνία. Στα μετέπειτα έργα του ο Έγελος θα ταυτίσει την άριστη αυτή κοινωνία με αυτή της πρωσικής μοναρχίας, όπου σε αυτήν έβλεπε το τέλειο πολιτικό σύστημα.
Μία μερίδα μαθητών του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου, γοητευμένοι από τις πρώτες ριζοσπαστικές του ιδέες, θα συμφωνήσουν με την σκέψη του, όμως θα διαφωνήσουν με την έπειτα τροπή της. Αυτοί οι μαθητές θα αποτελέσουν τους αριστερούς εγελιανούς, με τον γνωστότερο από αυτούς να είναι αναμφίβολα ο Καρλ Μαρξ.
Για τον Μαρξ η Διαλεκτική (που θα ονομαστεί Ιστορικός Υλισμός ή Διαλεκτικός Υλισμός) βασίζεται στην πάλη των τάξεων, στην διαχρονική μάχη μεταξύ των κυρίαρχων τάξεων και των κατώτερων τάξεων για την κατοχή των μέσων παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, ο Μαρξ πίστευε πως ο ευρωπαϊκός πολιτισμός πέρασε από τέσσερα στάδια, την πρωτόγονη κοινωνία, την δουλεία, την φεουδαρχία και τον καπιταλισμό. Στα τρία τελευταία είναι που διεξάγεται και η ταξική πάλη ανάμεσα στους κατόχους των μέσων παραγωγής και το εργατικό δυναμικό. Ο καπιταλισμός αποτελεί και το τελευταίο είδος κοινωνίας στον οποίο διεκπεραιώνεται. Αυτό συμβαίνει διότι στο επόμενο στάδιο του σοσιαλισμού, η κυρίαρχη τάξη του προλεταριάτου είναι και η μοναδική. Για να εγκαθιδρύσουν το καθεστώς της δικτατορίας του προλεταριάτου οι εργάτες χρειάζεται να οργανώσουν ένοπλη επανάσταση με την οποία θα καθαιρέσουν την μπουρζουαζία και θα αναλάβουν οι ίδιοι τα μέσα παραγωγής. Το καθεστώς αυτό φέρει την ευθύνη της οργάνωσης της κοινωνίας με τέτοιο τρόπο ώστε να επέλθει το τελικό στάδιο του κομμουνισμού. Η ουτοπία του κομουνισμού συνοψίζεται με μία φράση του Μαρξ: «Από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες». Σε αυτή την μορφή κοινωνίας το κράτος και οι τάξεις έχουν πλήρως καταργηθεί και, χάρη στην αφθονία των αγαθών που επικρατεί, ο καθένας έχει ό,τι χρειάζεται για να ζήσει. Αυτό επιτυγχάνεται με την συνειδητοποίηση των υποχρεώσεων του καθενός στην κοινωνία, στην οποία στην συνέχεια προσφέρει ό,τι μπορεί ανάλογα με τις ικανότητες και δυνατότητές του. Είναι ένας επίγειος παράδεισος.
Ένας από τους πολλούς επικριτές του καθαρού σοσιαλισμού ήταν και ο Richard N. Coudenhove Kallergi, ο οποίος είχε και αυτός την δική του αντίληψη για την επίτευξη της ουτοπίας. Ο δικός του συλλογισμός ακολουθεί τις αρχές της αναρχίας και της ανάπαυσης, δηλαδή της κατάργησης του κράτους και της εργασίας. Για να πραγματωθεί αυτό ο Kallergi πιστεύει πως χρειάζεται να υπάρξει η ηθική ανάπλαση των πολιτών και η ανάπτυξη της τεχνολογίας, συγκεκριμένα του αυτοματισμού. Αν επιχειρούνταν η εδραίωση της αναρχίας χωρίς προετοιμασία, ο κόσμος θα κατέληγε σε ένα αιμοβόρο χάος βίας και αβεβαιότητας. Αντιστοίχως, αν οι άνθρωποι έπαυαν να εργάζονται θα πέθαιναν γρήγορα από την πείνα και την έλλειψη των στοιχειωδών αγαθών που απαιτούνται για να επιβιώσουν. Για τον Kallergi η ουτοπία δεν έρχεται από την κοινωνική επανάσταση ή την πολιτική, αλλά από την σωστή οργάνωση και τις επιστήμες.
Όπως μπορεί να δει κανείς η ιδέα της ουτοπίας απασχόλησε πολλούς στοχαστές του παρελθόντος. Το ερώτημα που γεννάται είναι πως αντιλαμβάνεται ο σύγχρονος Εθνικισμός την όλη κατάσταση. Σίγουρα δεν έχει τον ντετερμινιστικό χαρακτήρα της εγελιανής ή της μαρξιστικής σκέψης. Στην Εθνικιστική κοσμοθεωρία δεν βαδίζει συνεχώς η κοινωνία προς μία συγκεκριμένη κατάσταση ασταμάτητα ασχέτως της καταστάσεως που επικρατεί. Ούτε θέτει ως κύριο στόχο της την κατάργηση της εργασίας ή του κράτους. Από την άλλη, ένας από τους κύριους πυλώνες του Εθνικισμού είναι η συνεχής και παράλληλη σύνθεση και απόρριψη των ιδεολογικών τάσεων της εποχής. Η αλήθεια βρίσκεται στην μέση και ο Εθνικισμός είναι φιλαλήθης. Το σοσιαλιστικό πνεύμα της ιδεολογίας είναι εξίσου φανερό, επιδιώκει την βελτίωση των συνθηκών εργασίας όλων των εργαζομένων, δίχως όμως να πολεμάει όμως το κεφάλαιο και την επιχειρηματικότητα. Στηρίζει την αυτοματοποίηση ως μέσο βελτίωσης του επιπέδου ζωής των ανθρώπων, παράλληλα, όμως, θέτοντας και όρια που διασφαλίζουν την οικονομική επιβίωση αυτών που αντικαθίστανται από τις μηχανές. Τους παρέχει την δυνατότητα να βρουν ξανά δουλειά έχοντας αποκτήσει νέες δεξιότητες (δια βίου μάθηση). Η Εθνικιστική αντίληψη της παιδείας επίσης περιλαμβάνει την ανάπλαση του πνεύματος και την δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, υπεύθυνων προς το έθνος τους, χωρίς αλλοπρόσαλλο μίσος, με τιμή και ήθος. Η ιδέα της ουτοπίας είναι συνδεδεμένη με τον Εθνικισμό ως προς έναν μακρινό στόχο που θα επιτευχθεί σταδιακά μέσω της επίτευξης των εθνικών στόχων. Η ενδυνάμωση της εθνικής κοινότητας μέσα σε ένα παγκόσμιο σύστημα εθνών που σέβονται το ένα το άλλο και προάγουν το ανθρώπινο πνεύμα. Μία κοινότητα όπου κυριαρχεί η ειρήνη, η συνεργασία, η σταθερότητα κι η επιβίωση των εθνών ως υπαρκτές οντότητες. Η ουτοπία των Εθνικιστών είναι η νίκη των εθνών απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή παγκοσμιοποίησης που τα σκοτώνει και τα εξαφανίζει. Ας αγωνιστούμε για την ουτοπία λοιπόν.
