Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στις 14 Ιουνίου του 1941 στην εφημερίδα «Νέα Ευρώπη» που προπαγάνδιζε υπέρ των Δυνάμεων του Άξονος.
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ ΑΚΟΜΗ Θ’ΑΝΑΠΝΕΥΣΗ
Ημπορεί να συζητείται αν η Τουρκία ανήκη εις την Ασίαν ή εις την Ευρώπην, το βέβαιον και αδιαφιλονίκητον όμως είναι ότι η Τουρκία είναι κράτος μεσογειακόν.
Η Μεσόγειος μαζί με την Μαύρην Θάλασσαν αποτελούν το μεγαλύτερον μέρος των τουρκικών συνόρων. Από τα ανατολικά της σύνορα, τα σύνορα της ξηράς, τα μακρότερα μάλλον χωρίζουν την Τουρκίαν από την λοιπήν ασιατικήν ήπειρον αντί να την συνδέουν με αυτήν, ελλείψει συγκοινωνιακών οδών και μόνον τα νότιά της σύνορα και τα σύνορα της Θράκης παρουσιάζουν αξίαν από απόψεως οικονομικής επικοινωνίας. Η Μεσόγειος, συνεπώς, αποτελεί διά την Τουρκίαν την σπουδαιοτέραν συγκοινωνιακήν οδόν όχι μόνον διά το εξωτερικόν της εμπόριον, αλλά και διά μέγα μέρος του εσωτερικού του πολέμου εις την Μεσόγειον εδημιούργησε κατ’ ακολουθίαν, διά την τουρκικήν οικονομίαν μίαν εντελώς νέαν κατάστασιν, η οποία δεν ημπορεί, και τώρα, να παραμείνη ανεπηρέαστος από τα τελευταία μεγάλα πολεμικά γεγονότα τα καταλήξαντα εκ της Βαλκανικής εις την Μεσόγειον και ανατρέψαντα άρδην τα πράγματα της Μεσογείου.
ΛΙΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ
Το εξωτερικόν εμπόριον της Τουρκίας διεξήγετο πάντοτε, κατά μέγιστον μέρος, διά των λιμένων της. Διά τας εισαγωγάς σημαντικώτερος λιμήν είναι ο της Κωνσταντινουπόλεως, διά τας εξαγωγάς η Σμύρνη, εις δε τα νοτιοανατολικά παράλιά της σπουδαιότερος τουρκικός λιμήν είναι ο λιμήν της Μερσίνας.
Κατά το 1938 το σύνολον των εξαγωγών της Τουρκίας είχεν ανέλθη εις ενάμισυ περίπου εκατομμύριον τόννωνμ εκ των οποίων αιπτακόσιαι χιλιάδες διήλθον διά των τριών τούτων λιμένων: Αι εισαγωγαί κατά το ίδιον ως άνω τος, έφθανον τους […]*(μουτζούρα) -νήντα χιλιάδας περίπου τόννους, εν των οποίων πάλιν αι πεντακόσιαι πενήντα χιλιάδες τόννοι εισήχθησαν εις την Τουρκίαν διά των αυτών τριών λιμένων.
Αλλά και διά τας συγκοινωνίας του εσωτερικού μεταφοράς και ταξίδια, λόγω του αραιού σιδηροδρομικού δικτύου της Τουρκίας, χρησιμοποιείται περισσότερον η ακτοπλοΐα. Η τουρκική ακτοπλοϊκή ναυτιλία, η εξυπηρετούσα προνομιακώς τας συγκοινωνίας του εσωτερικού, σημαίνει πολύ διά το εσωτερικόν τουρκικόν εμπόριον. Και διά τον λόγον αυτόν, ο εμπορικός στόλος απετέλεσε ένα από τα κυριώτερα μελήματα της οικονομικής, πολιτικής της νέας Τουρκίας.
ΕΚ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΔΙΣΧΕΡΙΑΙ
Ο τουρκικός εμπορικός στόλος έχει χωρητικότητα ωφελίμου φορτίου εκατόν σαράντα χιλιάδων τόννων, με τας είκοσι τέσσαρας δέκατα μέσον όρον, διαδριμάς πού εκτελεί κατ’ έτος, η χωρητικότης του φθάνει να εξυπηρετή συνολικόν φορτίον τριών εκατομμυρίων και άνω τόννων. Εις μακρυνούς όμως προς ξένας χώρας πλόας ο τουρκικός εμπορικός στόλος δεν κατώρθωσεν ακόμη ν’ αποκτήση θέσιν σημαίνουσαν, με τον πόλεμον δε προσετέθησαν νέαι και μεγάλαι δυσχέριαι.
Τα τουρκικά ναυπηγεία είναι ανεπαρκή. Η κατασκευή νέων πλοίων παρηγγέλλετο εις ξένα ναυπηγεία. Με την έκρηξιν του πολέμου η διά θαλάσσης επικοινωνία μετά της Γερμανίας είχε διακοπή, η δε Αγγλία δεν ήτο πλέον εις θέσιν να δέχεται ξένας παραγγελίας. Πλην δε τούτου, οι Τούρκοι είχαν κρίνη τότε σκόπιμον να ναυλώσουν ένα μέρος του εμπορικού των στόλου, αντιπροσωπεύον το τέταρτον περίπου του συνολικού του εκτοπίσματος, εις τους Αγγλογάλλους, ενώ οι Άγγλοι, εξ άλλου, είχαν επεκτείνη τον θαλάσσιον έλεγχον των μέχρι και αυτής της τουρκικής ακτοπλοΐας – λόγω της γειτνιάσεως της Δωδεκαννήσου – μεταξύ των νοτιοανατολικών λιμένων της Τουρκίας και των δυτικών ακτών της.
Όλα αυτά είχαν καταστήση την Μεσόγειον λίαν επισφαλή ως συγκοινωνιακήν οδόν διά την τουρκικήν οικονομίαν. Και είναι μεν αληθές, ότι ευ-[…]* εξ αρχής, από της εμφανίσεως των δυσκολιών τούτων το τουρκικόν εμπόριον εφρόντισε και κατώρθωνε να εξυπηρετείται με ξένα πλοία εις τρόπον ώστε ο αντίκτυπος του πολέμου από της απόψεως αυτήν να μην είναι τόσον αισθητός, αλλά και τούτο δεν διήρκεσε πολύ, διότι από της δεκάτης Ιουνίου 1940 έπαυσε και η περιωρισμένη αυτή εξυπηρέτησις διά ξένων ατμοπλοίων. Και η Τουρκία, καθώς και η Ανατολική Μεσόγειος ολόικληρος, είχαν αποκοπή πλέον από την παγκόσμιον ναυτιλιακήν κίνησιν.
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Οι Αμερικανοί δεν εισήρχοντο πλέον διόλου εις την Μεσόγειον, κηρυχθείσαν πολεμικήν ζώνην. Οι πλόες των περιωρίζοντο μόνον εις την συγκοινωνίαν μεταξύ του Δυτικού Ημισφαιρίου και της Λισσαβώνος, του Σουέζ ή της Μπάσρα. Το αυτό συνέβαινε και με τα ιαπωνικά πλοία. Όσον διά τους Άγγλους, αυτοί αποβλέποντες εις την εξυπηρέτησιν των ιδίων μόνον συμφερόντων και αναγκών των, δεν ήτο φυσικά δυνατόν να δροντίσουν διά το τουρκικόν εμπόριον.
Και εις την Τουρκίαν δεν απέμειναν εμπορικαί οδοί άλλαι, πλην εκείνων πού της επιτρέπουν να επικοινωνή μ’ ελαχίστας χώρας πλέον: Με την Ρωσσίαν διά της Μαύρης Θαλάσσης, με την Κεντρικήν Ευρώπην διά ξηράς και την Συρίαν διά των νοτίων συνόρων της. Η συγκοινωνία με την Παλαιστίνην και την Αίγυπτον, προβληματική και πολυκίνδυνος, δύναται να θεωρηθή ως σχεδόν μη υφισταμένη.
Κατά συνέπειαν, η επελθούσα ήδη ανατροπή της αγγλικής κυριαρχίας εις την Μεσόγειον, η εξελισσομένη και βαίνουσα προς την πλήρη απελευθέρωσιν της θαλάσσης ταύτης και των αγγλικών δεσμών, μεγάλως θ’ αναζωογονήση και την τουρκικήν οικονομίαν και αναγκαίως επηρεάζει ήδη την ρεαλιστικήν πολιτικήν, την οποίαν τόσον συνετώς ηκολούθησε, κατά την εξέλιξιν του πολέμου τούτου η Τουρκία.
Επιμέλεια:
Άλκης Θρασκιάς
