Ο Ιρλανδός επαναστάτης Μάικλ Κόλλινς υπήρξε ιδρυτής του Ιρλανδικού Ελεύθερου Κράτους. Με τον αγώνα του βοήθησε να ανεξαρτητοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος της Ιρλανδίας από την Βρετανία.
Ο Μάικλ Κόλλινς γεννήθηκε κοντά στο Clonakilty, στην επαρχία του Κορκ της Ιρλανδίας, στις 16 Οκτωβρίου 1890. Ο πατέρας του, Michael John Collins, επιτυχημένος αγρότης, ήταν εικοσιτριών ετών όταν παντρεύτηκε την δεκαεξάχρονη Mary Anne O’Brien. Απέκτησαν οκτώ παιδιά, εκ των οποίων ο Μάικλ ήταν το νεώτερο.
Μεγάλωσε σε ένα όμορφο αλλά απομονωμένο κομμάτι της νοτιοδυτικής Ιρλανδίας, και φοίτησε στα τοπικά σχολεία. Στην Εθνική Σχολή του Lisavair, εμπνεύστηκε από τον δάσκαλο του Denis Lyons, ο οποίος άνηκε σε μια μυστική οργάνωση, την Ιρλανδική Δημοκρατική Αδελφότητα (IRB), που στόχευε στην ανεξαρτητοποίηση της Ιρλανδίας από την Μεγάλη Βρετανία. Επηρεάστηκε επίσης από ιστορίες μεγαλύτερων ντόπιων που είχαν συμμετάσχει στην Εξέγερση του 1798, την διαμάχη που ξεκίνησε την αντιπαλότητα μεταξύ Ιρλανδών Καθολικών και Προτεσταντών. Από αυτές τις ιστορίες ο Κόλλινς έμαθε για την Ιρλανδική υπερηφάνεια, τις εξεγέρσεις, εκτελέσεις, και την γενικότερη άσχημη αντιμετώπιση των Ιρλανδών από τους Βρετανούς.
Το 1906 μετακόμισε στο Λονδίνο, για να εργαστεί ως ταχυδρομικός κλητήρας. Για μια δεκαετία έζησε στο Λονδίνο, όπου συμμετείχε σε διάφορες ιρλανδικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Γαελική Λίγκα, ένας σύλλογος προώθησης της Ιρλανδικής γλώσσας. Εκείνη την περίοδο επηρεάστηκε από τα γραπτά του Άρθουρ Γκρίφιθ (1872–1922), Ιρλανδού εθνικιστή και ιδρυτή του Σιν Φέιν (Sinn Fein – Εμείς Οι Ίδιοι). Το 1909 ο Κόλλινς έγινε και ο ίδιος μέλος της IRB, και αργότερα θα γινόταν ο ταμίας της οργάνωσης στην Νότια Αγγλία.
Έως τότε είχε ήδη διακριθεί ως ηγετική προσωπικότητα. Μεγαλόσωμος και ψηλός, ήταν ένας αθλητής με υψηλή αντοχή. Ήταν επίσης όμορφος, φιλικός και διέθετε έναν ισχυρό χαρακτήρα, γεγονός που δημιούργησε τόσο φίλους όσο και εχθρούς.
Το 1916 επέστρεψε στην Ιρλανδία για να συμμετάσχει στην Πασχαλινή Εξέγερση ενάντια στην βρετανική κυριαρχία. Μετά την καταστολή της εξέγερσης, φυλακίστηκε στην Βόρεια Ουαλία μαζί με τους περισσότερους επαναστάτες της IRB. Όταν απελευθερώθηκαν τον Δεκέμβριο του 1916, ο Κόλλινς πήγε στο Δουβλίνο, όπου η οξυδέρκεια και η δυναμικότητα του σύντομα του εξασφάλισαν μια ηγετική θέση στο αναγεννημένο επαναστατικό κίνημα.
Μετά την νίκη στις εκλογές του Δεκεμβρίου του 1918, οι επαναστάτες εγκαθίδρυσαν ένα Ιρλανδικό Κοινοβούλιο, το Dail Eireann, τον Ιανουάριο του 1919, το οποίο διεκήρυξε την Ιρλανδική Δημοκρατία και απαίτησε να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας. Οι βρετανικές απόπειρες καταστολής του κινήματος αντιμετωπίστηκαν με ανταρτοπόλεμο εκ μέρους του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA).
Ο Κόλλινς έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο σε αυτόν τον αγώνα. Ως επικεφαλής της πληροφοριοδότησης στον IRA, αποδεκάτισε το δίκτυο της βρετανικής κατασκοπείας στην Ιρλανδία και το αντικατέστησε με ένα ιρλανδικό. Ταυτόχρονα συμμετείχε σε στρατιωτικά έργα, ηγήθηκε της IRB, και, ως Υπουργός Οικονομικών στην Δημοκρατική κυβέρνηση, κατάφερε να συγκεντρώσει σημαντικά ποσά υπέρ του επαναστατικού σκοπού. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες, οι Βρετανοί απέτυχαν να τον αιχμαλωτίσουν ή να σταματήσουν το έργο του. Ο «Μεγάλος» έγινε είδωλο και ημιθρυλική φιγούρα στην Ιρλανδία, ενώ και στην Βρετανία απέκτησε φήμη για την τόλμη, την ευρηματικότητα και την σκληρότητα του.
Μετά την εκεχειρία τον Ιούλιο του 1921, ο Κόλλινς αποδέχθηκε διστακτικά την πρόταση του Ιρλανδού προέδρου Ίμον Ντε Βαλέρα (1882–1975) να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες υπό τον Άρθουρ Γκρίφιθ. Κατά την διάρκεια των φθινοπωρινών διαπραγματεύσεων, οι Βρετανοί αρνήθηκαν πεισματικά οποιοδήποτε συμβιβασμό που θα περιελάμβανε αναγνώριση της Ιρλανδικής Δημοκρατίας. Αντιθέτως πρότειναν για την Ιρλανδία το καθεστώς της Κτήσεως (αυτόνομη, αλλά μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας) με δικαίωμα εξαιρέσεως για την Προτεσταντική Βόρεια Ιρλανδία. Ο Κόλλινς δέχθηκε αυτούς τους όρους, πιστεύοντας πως τυχόν απόρριψη τους θα σήμαινε εκ νέου πόλεμο και γρήγορη ήττα για την Ιρλανδία, ενώ η προτεινόμενη συνθήκη θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα σε ελευθερία και ενοποίηση της χώρας. Αυτός και ο Γκρίφιθ υπέγραψαν την συμφωνία στις 6 Δεκεμβρίου 1921 και το Dail Eireann την επικύρωσε στις 7 Δεκεμβρίου 1922.
Ο Ντε Βαλέρα και πολλοί από τους Δημοκρατικούς αρνήθηκαν να δεχθούν την συνθήκη, πιστεύοντας πως επρόκειτο για προδοσία της Δημοκρατίας και θα σήμαινε συνέχεια της βρετανικής κυριαρχίας. Καθώς οι Βρετανοί εκκένωναν την Νότια Ιρλανδία, οι Κόλλινς και Γκρίφιθ έκαναν ότι μπορούσαν για να επιβάλουν την τάξη και τους όρους της συνθήκης. Βρέθηκαν ωστόσο αντιμέτωποι με μια ένοπλη μειονότητα Δημοκρατικών. Ο Κόλλινς προσπάθησε απελπισμένα να ικανοποιήσει όσους αντιτάχθηκαν στην συνθήκη, χωρίς παράλληλα να την εγκαταλείψει, αλλά στάθηκε αδύνατο να κρατήσει τις ισορροπίες.
Στα τέλη Ιουνίου 1922, αφού ο λαός είχε στηρίξει την συμφωνία μέσω εκλογών, ο Κόλλινς συμφώνησε να χρησιμοποιήσει βία κατά της αντιπολίτευσης. Η ενέργειά του προκάλεσε έναν σκληρό εμφύλιο πόλεμο, στον οποίο ο στρατός του Ελεύθερου Ιρλανδικού Κράτους τελικά επικράτησε των ακραίων Δημοκρατικών του IRA. Ο ίδιος όμως δεν έζησε για να δει το τέλος του πολέμου. Σκοτώθηκε σε ενέδρα στο Δυτικό Κορκ στις 22 Αυγούστου 1922, δέκα μόλις ημέρες μετά τον θάνατο του Άρθουρ Γκρίφιθ.
Η επιτυχία του Κόλλινς ως επαναστάτη οφείλεται κυρίως στον ρεαλισμό και την αποτελεσματικότητά του. Η συνθήκη που του κόστισε την ζωή δεν έμελλε να διευθετήσει οριστικά το ιρλανδικό ζήτημα, αλλά ήταν το πρώτο βήμα για την ειρηνική απόκτηση πλήρους πολιτικής ελευθερίας για το μεγαλύτερο μέρος της Ιρλανδίας.
Η μητέρα του Κόλλινς, Kathleen Behan, αποκαλούσε τον Ιρλανδό επαναστάτη «my laughing boy» δηλαδή το «το γελαστό μου παιδί». Ο Brendan Behan έγραψε αργότερα τη μπαλάντα «The laughing boy» για τον Μάικλ Κόλλινς:
T’was on an August morning, all in the dawning hours,
I went to take the warming air, all in the Mouth of Flowers,
And there I saw a maiden, and mournful was her cry,
‘Ah what will mend my broken heart, I’ve lost my Laughing Boy.
So strong, so wild, and brave he was, I’ll mourn his loss too sore,
When thinking that I’ll hear the laugh or springing step no more.
Ah, curse the times and sad the loss my heart to crucify,
That an Irish son with a rebel gun shot down my Laughing Boy.
Oh had he died by Pearse’s side or in the GPO,
Killed by an English bullet from the rifle of the foe,
Or forcibly fed with Ashe lay dead in the dungeons of Mountjoy,
I’d have cried with pride for the way he died, my own dear Laughing Boy.
My princely love, can ageless love do more than tell to you,
Go raibh mile maith agat for all you tried to do,
For all you did, and would have done, my enemies to destroy,
I’ll mourn your name and praise your fame, forever, my Laughing Boy.’
Το 1996 προβλήθηκε η ταινία «Michael Collins, ο επαναστάτης» του σκηνοθέτη Neil Jordan. Πρωταγωνιστούν ο Liam Neeson στο ρόλο του Ιρλανδού ηγέτη και η Julia Roberts.
Δείτε την εδώ με ελληνικούς υπότιτλους
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=Q5VMdqoRl5c&w=550&h=350]
