Η Σπάρτη μπορεί να μην άφησε ένα μεγάλο αρχιτεκτονικό έργο σαν την Ακρόπολη της Αθήνας του Περικλή, όμως έμεινε στην αιωνιότητα για την φιλοσοφία της κοινωνίας της που καθρεφτιζόταν στην ανδρεία των πολιτών της. Οι νόμοι του Λυκούργου είχαν λάβει την έγκριση του μαντείου των Δελφών και μάλιστα η Πυθία είχε προσαγορεύσει «θεοφιλή και θεό παρά άνθρωπο» τον Λυκούργο. Ο Παυσανίας στα Λακωνικά του αναφέρει ότι οι Λακεδαιμόνιοι είχαν κατασκευάσει ιερό προς τιμήν του σαν να ήταν θεός. Ο Λυκούργος πίστευε ότι δεν αρκούσε να αλλάξει μερικούς μεμονωμένους νόμους χωρίς να αλλάξει ο τρόπος ζωής των πολιτών αλλά και το πολίτευμα.
Κάποτε σε κάποιον που ρώτησε σε τι ωφέλησαν οι νόμοι του Λυκούργου την Σπάρτη ο βασιλιάς Αγησίλαος απάντησε: «Στο να καταφρονεί τις ηδονές». Σε έναν άλλο που παραξενεύτηκε από τη λιτότητα των ρούχων και της τροφής στην Σπάρτη είπε ότι «με την λιτότητα εξουσιάζουμε την ελευθερία μας». Ο Πλούταρχος σημειώνει πως «ο Λυκούργος ζούσε σε μια πόλη καθαρή από ξενόφερτα στοιχεία» ενώ στην βιογραφία του Λυκούργου εξηγεί για ποιο λόγο δεν άφηνε να έρθουν ξένοι στην Σπάρτη ή να κάνουν περιηγήσεις οι Σπαρτιάτες:
«Γι’ αυτό δεν επέτρεψε μήτε να ταξιδέψουν και να κάνουν περιηγήσεις σε όσους θα το ήθελαν, γιατί θα έφερναν ξενικά ήθη και μιμήσεις απαίδευτης ζωής και διαφορετικών πολιτευμάτων. […] Γιατί μαζί με τα ξένα σώματα αναγκαστικά εισβάλλουν και οι ξένοι λόγοι, και οι νεωτερικοί λόγοι προκαλούν και νεωτερικές σκέψεις. Κι αυτά κάνουν αναγκαστικά να φυτρώνουν πολλά πάθη και τάσεις που διαταράσσουν το καθεστώς, όπως μια αρμονία. Γι’ αυτό νόμιζε πως έπρεπε πιο πολύ να προσέχει μήπως η πόλη γεμίσει από κακά ήθη παρά από τις αρρώστιες που θα έφερναν απ΄εξω τα νοσούντα σώματα» Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι – Λυκούργος, 27
Ο Ξενοφώντας μας πληροφορεί στο έργο του Λακεδαιμονίων Πολιτεία πως ο Λυκούργος «νομοθετώντας αντίθετα από τις περισσότερες άλλες πόλεις ανέδειξε την πατρίδα του πρώτη στην ευδαιμονία».
Ο Λυκούργος έκρινε ότι η μεγαλύτερη αποστολή των γυναικών ήταν η τεκνοποιία και για αυτό θέσπισε να γυμνάζονται όμοια με τα αγόρια διότι και με τους δυο γονείς γυμνασμένους τα παιδιά θα γεννιούνταν εύρωστα. Απαγόρευσε να παντρεύεται ο καθένας όποτε ήθελε και θεσμοθέτησε να παντρεύονται στην ακμή της σωματικής τους ρώμης. Επιτρεπόταν σε έναν άνδρα αν κάποια γυναίκα του άρεσε κι ήταν μάνα ωραίων παιδιών να πείσει τον άνδρα της και να κάνει παιδιά μαζί της σαν να φυτεύει σε εύφορη γη , γεννώντας καλά παιδιά από το αίμα και την γενιά των καλύτερων. (αγαθών ομαίμους και συγγενείς εσομένους). Επιθυμούσε οι πολίτες να γεννιούνται από τους άριστους κι όχι από τον οποιοδήποτε διότι τα παιδιά ήταν κοινό κτήμα της πόλης.
Θέσπισε να υπάρχει ένας παιδονόμος που θα επιβλέπει την αγωγή των παιδιών και να φροντίζει να τα τιμωρεί αυστηρά αν κάποια είναι ατίθασα και μάλιστα του έδωσε και μαστιγοφόρους για τους έφηβους για να υπάρχει μεγάλος σεβασμός και αυστηρή πειθαρχία. Για την σκληραγώγηση τους απαγόρευσε να φοράνε σανδάλια και επέβαλλε να φορούν ένα ένδυμα για όλο το έτος ώστε να υποφέρουν και την ζέστη και το κρύο. Θέσπισε η διατροφή τους να είναι λιτή. Αν απουσίαζε ο παιδονόμος αναλάμβανε την εξουσία τους ο οποιοσδήποτε παρόντας πολίτης ή ο ζωηρότερος των εφήβων. Όταν οι νέοι περνούσαν στην εφηβική ηλικία που συνήθως συνοδεύεται από αλαζονεία και από άκρατη επιθυμία ηδονών, επέβαλλε πολλές κοπιαστικές ασκήσεις και πάμπολλες απασχολήσεις.
Νομοθέτησε οι Σπαρτιάτες να μην τρώνε όπως οι άλλοι Έλληνες μέσα στα σπίτια τους αλλά σε συσσίτια και να συμπληρώνουν την τροφή τους με το κυνήγι. Συνεπώς, επειδή θα έπρεπε να γυρίσουν στο σπίτι τους μέσα στην νύχτα, θα έπρεπε να φροντίσουν να μην έχουν πιει γιατί απαγορεύεται ο στρατιώτης να κρατά φανάρι την νύχτα. Επίσης θεωρούσε ωφέλιμο ότι στα συσσίτια θα μορφώνονταν οι νέοι από την εμπειρία των γεροντότερων.
Απαγόρευσε στους πολίτες να ασχολούνται με την απόκτηση πλούτου, να κάνουν αποταμίευση και να αρέσκονται στην απόκτηση ακριβών ενδυμάτων αφού στην πόλη αυτή δεν περηφανεύονταν για τα όμορφα ενδύματα αλλά για την σωματική τους ευεξία. Αν ανακάλυπταν πως κάποιος μάζευε χρυσό ή ασήμι τον τιμωρούσαν.
Σπουδαία καινοτομία ήταν η ίδρυση της Γερουσίας που αποτελείτο από δυο βασιλιάδες και 28 γέροντες με στόχο να μην κινδυνεύει η βασιλεία να μεταβληθεί σε δημοκρατία. Με τον αναδασμό της γης επέβαλλε την ισότητα στην περιουσία των πολιτών. Κατήργησε τα ασημένια και χρυσά νομίσματα και τα αντικατέστησε με σιδερένια και μάλιστα μεγάλου μεγέθους και χαμηλής αξίας τα οποία δεν είχαν πέραση στους άλλους Έλληνες. Έτσι εξαφάνισε την κλοπή και την δωροδοκία από την πόλη.
Απαγόρευσε να θάβονται οι νεκροί μέσα στην πόλη, πένθος όρισε μόνο 11 μέρες και επέτρεπε το όνομα του νεκρού να αναγράφεται μόνο αν ο άνδρας είχε πεθάνει στην μάχη ή η γυναίκα πάνω στην γέννα.
Ο θεός των Δελφών σε ερώτηση του Λυκούργου αν οι νόμοι είναι καλοί απάντησε: «Και οι νόμοι είναι καλοί και η πόλη θα μείνει τρισένδοξη για όσο θα εφαρμόζει το πολίτευμα αυτό»
Έχοντας βάλει τους Σπαρτιάτες να ορκιστούν ότι δεν θα αλλάξουν τους νόμους ώσπου να επιστρέψει, δεν ξαναγύρισε ποτέ από τους Δελφούς βάζοντας τέλος στην ζωή του διά της ασιτίας με την πίστη ότι ακόμα και ο θάνατος των πολιτικών ανδρών δεν πρέπει να είναι άνευ σημασίας αλλά να αποτελείται από αρετή.
Η Σπάρτη αποτελεί πρότυπο ευγονικής και διατήρησης της καθαρότητας της Φυλής, κάτι που ο Αδόλφος Χίτλερ το επισημαίνει στο «Δεύτερο βιβλίο» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Νέα Γενεά»:
«Οι Σπαρτιάτες ήταν κάποτε σε θέση να θεσπίσουν ένα τόσο σοφό μέτρο χωρίς τις σημερινές ψευδοευσυγκίνητες αστικές ανοησίες. Η εξουσία έξι χιλιάδων Σπαρτιατών πάνω σε τριακόσιους πενήντα χιλιάδες είλωτες διανοείται μόνο απ’ τα επακόλουθα της ανώτερης φυλετικής αξίας των Σπαρτιατών. Αυτό όμως ήταν αποτέλεσμα της συστηματικής φυλετικής προστασίας· άρα η Σπάρτη θα πρέπει να θεωρείται ως το πρώτο Φυλετικό Κράτος»
Η πλατωνική Πολιτεία είναι εν πολλοίς εμπνευσμένη από την κοινωνία της Σπάρτης. Ο Σωκράτης τους θεωρούσε ανώτερους ως φιλοσόφους λέγοντας στον Πρωταγόρα ότι ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πιττακός ο Μυτιληναίος, ο Βίας ο Πριηνεύς, ο Σόλων ο Αθηναίος, ο Κλεόβουλος από την Λίνδο, ο Μύσων από τις Χηνές ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, οι επτά σοφοί δηλαδή, ήταν εραστές και μαθητές της Λακεδαιμόνιας Πολιτείας και που όλοι μαζί προσέφεραν στον ναό του θεού Απόλλωνα, στους Δελφούς, τους καρπούς της σοφίας τους. Τα ρητά τους έμειναν γνωστά ως Δελφικά Παραγγέλματα.
Ο βασιλιάς Αγασικλής υποστήριζε ότι κάποιος μπορεί να κυκλοφορεί χωρίς σωματοφύλακες αν κυβερνά τους πολίτες όπως ένας πατέρας τους γιους του. Ο βασιλιάς Αγησίλαος απάντησε κάποτε γιατί είναι ανοχύρωτη η Σπάρτη: «Δεν πρέπει να είναι οχυρωμένη με πέτρες και ξύλα, αλλά με τις αρετές αυτών που κατοικούν μέσα».
Όταν ο Ξέρξης επιχειρούσε να εξαγοράσει τον Λεωνίδα τάζοντάς του την εξουσία σε όλη την Ελλάδα του απάντησε ότι για αυτόν είναι καλύτερο να πεθάνει για την Ελλάδα παρά να ζήσει για να εξουσιάσει τους ομοφύλους του.
Αυτούς τους ανθρώπους δημιούργησε ο Λυκούργος με τους νόμους του, με την φιλοσοφία του. Ανθρώπους με Αρετή και Ανδρεία, με ιδανικά και αυταπάρνηση. Η Σπάρτη μπορεί να μην υπάρχει πια, όμως, το πνεύμα της παραμένει αθάνατο: Λαός που δεν φοβάται τον θάνατο, που δεν δέχεται ξένα πολιτισμικά στοιχεία και αλλόφυλους, που διατηρεί το αίμα του καθαρό και γεννά υγιείς ανθρώπους, ενώ ταυτόχρονα περιφρονεί την ύλη, είναι ελεύθερος. Για αυτό και ο Εθνικοσοσιαλισμός είναι η μόνη ιδεολογία που εμπνέεται και πηγάζει από το πνεύμα των Λακεδαιμονίων. Για αυτό και ο Ιωάννης Μεταξάς προωθούσε το πρότυπο της Σπάρτης στην Ε.Ο.Ν.. Για αυτό οι Θερμοπύλες και το Βερολίνο του 1945 είναι τα μεγαλύτερα παραδείγματα ανδρείας και αυτοθυσίας της Ιστορίας: διότι σε μάχη χαμένη πέθαναν
«τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι»…
Γιατί οι άνθρωποι, όπως πολύ σωστά έγραφε ο Αδόλφος Χίτλερ στο Mein Kampf, ποτέ δεν δίνουν την ζωή τους για ταπεινά οικονομικά ζητήματα μιας επιχείρησης, αλλά μόνο για αξίες και ιδανικά!
Αλέξανδρος Καρράς
[youtube https://www.youtube.com/watch?v=zxYe7Lg1l0I&w=550&h=350]
