Ο Γερμανός Πρεσβευτής Έρμπαχ σε επιστολή του προς τον Αδόλφο Χίτλερ αναφέρει. «Μόνον δύο Έλληνες πολιτικοί ανάγκασαν πρέσβεις μεγάλων δυνάμεων να ζητήσουν συγνώμη: Ο Καποδίστριας και ο στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς».
Εντοιχισμένον ρητόν στην Γερμανική Πολεμική Ακαδημία: «Ουδέν πρόβλημα άλυτον δια τον Ιωάννην Μεταξά».
Ινστιτούτον Στρατηγικών Μελετών της Ουάσινγκτον δια τον Ιωάννην Μεταξά. «Τον εκπονήσαντα τον καλύτερον σχέδιον επιστρατεύσεως του αιώνος».
Ο Μεταξάς έφερε απλώς τον βαθμόν του Λοχαγού και ήτο τύποις τέταρτος στην ιεραρχίαν του Επιτελείου, στην πράξιν εθεωρείτο, αναντιλέκτως, ως ο εγκέφαλος του, τόσον ως προς τα ζητήματα στρατηγικής και επιχειρησιακής σχεδιάσεως όσον και ως προς εκείνα της σήμερα καλουμένης αμυντικής διπλωματίας, Συμμετείχε εις όλες τις μάχες του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.
Την 27ην Οκτωβρίου 1912 ο Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς από κοινού μετά του Αντισυνταγματάρχου Βίκτωρος Δούσμανη, διαπραγματεύεται εντολή του Αρχιστρατήγου Διαδόχου Κωνσταντίνου, την παράδοσιν της Θεσσαλονίκης (και τουρκικής δυνάμεως 250.000 ανδρών περίπου) υπό του Οθωμανού Αρχιστρατήγου Χασάν Ταξίν Πασά, μεθ’ ολοκλήρου του Σώματος Στρατού, το οποίον είχε υπό τας διαταγάς του (για λόγους σκοπιμότητος, αφορώντας εις την αποσόβησιν των βλέψεων του βουλγαρικού παράγοντος, το σχετικόν πρωτόκολλον έφερε ημερομηνία 26 Οκτωβρίου 1912).
Τον Δεκέμβριο του 1912 ο Μεταξάς μετέβη εις Λονδίνον, ως Στρατιωτικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού, προς διαπραγμάτευσιν των όρων συνάψεως ειρήνης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πλην όμως, την 16ην Ιανουαρίου 1913 ανεκλήθη υπό της Κυβερνήσεως και εστάλη αμέσως στην Ήπειρον, όπου ο Ελληνικός Στρατός αντιμετώπιζε σοβαρόν πρόβλημα. Εθεωρήθη ότι ο Μεταξάς ήτο ο μόνος ο οποίος ηδύνατο να εξεύρει διέξοδον εις το επελθόν αδιέξοδον του Ελληνικού Στρατού εμπρός στα τείχη του Μπιζανίου. Πράγματι ο Μεταξάς συνέλαβε και κατέστρωσε το σχέδιον καταλήψεως του φοβερού οχυρού, το οποίον περιελάμβανε διενέργειαν του μεγαλυτέρου, μέχρι τότε βομβαρδισμού της Ιστορίας. Μετά ταύτα την 21ην Φεβρουαρίου 1913 ο Μεταξάς υπογράφει μετά του συναδέλφου του Ξενοφώντος Στρατηγού, το πρωτόκολλο παραδόσεως των Ιωαννίνων υπό του εσάτ – Πασά.
Σχέδιον αιφνιδιαστικής εκστρατείας και καταλήψεως των Δαρδανελίων αρχές 1914. Το πνεύμα ακριβώς αυτού του σχεδίου ενέπνευσε τους Γερμανούς με το “Μπλίτς Γκρίγκ” (Αιφνίδιος Πόλεμος) εισβολής στην Σοβιετική Ένωση κατά την διάρκειαν του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Σεπτέμβριον του 1913 ο Μεταξάς εφήρμωσε το σχέδιον αμύνης των νήσων Χίου – Σάμου – Μυτιλήνης, έναντι εκδηλωθείσης Τουρκικής απειλής. Πρωτόγνωρη οργάνωσις στα στρατιωτικά της τότε εποχής. Το σχέδιον αυτό και την οργάνωση εφήρμοσαν οι Άγγλοι για την άμυνα του νησιού τους το 1940.
Τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, σχεδιάζει την περίφημη γραμμή Μεταξά όπου διεξήχθη η περίφημη μάχη των Οχυρών (21 Οχυρά) τον Απρίλιο του 1941.
Μάχη των Οχυρών της «Γραμμής Μεταξά»
Πρώτο Γερμανικό πολεμικό ανακοινωθέν της 6ης Απριλίου 1941:
«Τα επιτεθέντα στρατεύματά μας, προσέκρουσαν εις πείσμονα αντίστασιν. Η ικανότητα του εχθρού (Ελλήνων) για άμυνα, παραμένει αμείωτος». Ημέρες και νύχτες διαρκή η γιγαντομαχία. Όλα τα εχθρικά κύματα θραύονται πάνω στην Ψυχή του Έλληνα Στρατιώτη. Η Γερμανική αυτοκρατορία υποκλίνεται στην ένδοξη Ελληνική ξιφολόγχη.
Ο Γάλλος δημοσιογράφος και ιστορικός, Ρεημόν Καρτιέ, στο βιβλίο του «Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου» τον αποκαλεί «Έλληνα Μόλτκε».
Ο Μεταξάς το 1914 συνέταξε και κατέθεσε στο ΓΕΣ υπόμνημα σχετικό με τις συνθήκες και τους όρους διεξαγωγής και την εκτιμώμενη τελική έκβαση ενός υποθετικού ελληνικού στρατιωτικού εγχειρήματος στην Μικρά Ασία. Κατόπιν μιας εμβριθούς και από πάσης απόψεως, υποδειγματικής αναλύσεως και συνεκτιμωμένων όλων των στρατιωτικών, γεωγραφικών, δημογραφικών, οικονομικών, γεωπολιτικών, ανθρωπογεωγραφικών και πολιτικο-διπλωματικών παραμέτρων, ο Μεταξάς κατέληγεν στο συμπέρασμα ότι πιθανόν εγχείρημα στρατιωτικό της Ελλάδος στην Μικρά Ασία θα κατέληγε αναποφεύκτως σε δεινή αποτυχία, με ολέθριες συνέπειες για τους Έλληνες. Εθυέως και κατά πρόσωπο εξέθεσε το τεκμηριωμένο σκεπτικό εγκαίρως στον ίδιο τον Βενιζέλο, τον Ιανουάριο του 1915. Εκτός των όσων επιχειρημάτων γύρω από τα στρατιωτικά ζητήματα έθεσε, έφερε και το διδακτικό ιστορικό προηγούμενο της Ρωσικής Εκστρατείας του Ναπολέοντος το 1812 όπου επήλθε η φοβερά καταστροφή. Το παράδειγμα αυτό αποδείκνυε πως ακόμη κι αν ο Ελληνικός Στρατός επετύγχανε ορισμένα τακτικά κέρδη και πάλι δεν θα ηδύνατο να διατηρηθεί επ’ αόριστον η κατάληψη και κατοχή τόσο μεγάλου γεωγραφικού χώρου.
