Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο του μαρξιστή Βασίλη Ραφαηλίδη «Ιστορία κωμικοτραγική του νεοελληνικού Κράτους 1830 – 1974». Ο Ραφαηλίδης μεταξύ διαφόρων απαξιωτικών και διαστρεβλωτικών αναλύσεων και χαρακτηρισμών για τον φασισμό ως πολιτική ιδέα ομολογεί και την αλήθεια για τον Ιωάννη Μεταξά:
Ο Μεταξάς κάθε άλλο παρά τυχαίος ήταν. Έχουμε την τάση να υποτιμούμε τους δικτάτορες. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση να χαρακτηρίζουμε τον Μεταξά «νάνο», κάνοντας ανόητη αναφορά στο ανάστημά του. Ο Μεταξάς δεν ήταν νάνος. Το δείχνει, άλλωστε, τόσο η συμπεριφορά του Βενιζέλου απέναντι του, όσο και η εμπιστοσύνη που κακώς, κάκιστα του έδειξε η Βουλή και οι σ’ αυτήν αντίπαλοί του (δεξιοί, πάντως) εκχωρώντας του το δικαίωμα να νομοθετεί για λογαριασμό της.
Ο φασισμός, που για πρώτη φορά στην ιστορία δίνει πολιτική υπόσταση στους μικρομεσαίους (έτσι λέμε επί το ευπρεπέστερον τους μικροαστούς, έτσι τους έλεγε και ο Χίτλερ – και κάθε ομοιότητα με γνωστές και σε μας καταστάσεις δεν είναι μια ακόμα “κακοήθεια” του υπογράφοντος, είναι καθεστώς που ταιριάζει πολύ στους κατοίκους της κατ’ εξοχήν μικροαστικής χώρας που λέγεται Ελλάδα). Ο λαός αγάπησε το Μεταξά, κι ας μάθουμε επιτέλους να λέμε την αλήθεια.
Η μεταξική βαρβαρότητα αφορά μόνο τους κομμουνιστές που ο Μεταξάς τους λιάνισε στην κυριολεξία, όπως άλλωστε όλοι οι φασίστες δικτάτορες. [..] Όπως και να’ ναι, δεν πρέπει να αποσιωπούμε πως ο Μεταξάς είναι αυτός που:
1) Καθιέρωσε το θεσμό των συλλογικών συμβάσεων εργασίας
2) Επέβαλλε το θεσμό της κοινωνικής περίθαλψης
3) Καθιέρωσε το θεσμό της υποχρεωτικής άδειας,
4) Επέβαλλε το οχτάωρο
